Column: Gemeenteraad Schagen te klein

De gemeenteraad van Schagen is te klein als je kijkt naar Europese gemeenten en gaat vergelijken met de raden daar. De Schager raad telt 29 zetels, dit zouden er 35 moeten zijn, zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit Leiden in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

In heel Nederland zou het aantal raadsleden, om weer aan het Europese gemiddelde te komen, met ruim 30 procent moeten stijgen, van 8566 naar 11.272. Dat het verschil zo groot is, komt doordat de regels sinds 1897 niet zijn veranderd, zegt politicoloog Simon Otjes, die het onderzoek heeft uitgevoerd. Hoofdstad Amsterdam zou bijvoorbeeld naar Europese maatstaven niet de huidige 45 raadsleden moeten tellen, maar 75.

Niet een aantal raadsleden per gemeente erbij volgens een landelijke norm, maar de raden mogen zelf laten bepalen hoeveel raadsleden zij willen. Dat idee oppert het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in reactie op dat Leids onderzoek. Bij meer raadsleden zou de werkdruk kunnen dalen en het werk aantrekkelijker kunnen worden voor jongeren en andere groepen. Boogers ziet wel iets in een experiment met meer raadsleden in een paar gemeenten.

De werkdruk is het belangrijkste motief om de raad uit te breiden met extra leden. Zo zijn er stemmen om het raadslidmaatschap om te zetten in een fulltime baan of om de ondersteuning van raadsleden  te versterken. Anderen pleiten voor minder vergaderuren of betere informatie vanuit het college. Een handvol raadsleden vindt de werkdruk ook wel meevallen en vindt dat de raad vooral de hand in eigen boezem moet steken. Raadsleden zouden beter moeten kiezen waar ze hun tijd aan besteden.

Daarmee is de kwestie niet opgelost. Immers, raadsleden willen niet alleen vergaderen, ze willen vooral ook contact onderhouden met wat genoemd wordt ‘het maatschappelijk middenveld’ en met hun kiezers natuurlijk. Hiervoor moeten raadsleden tijd vrij maken en dat kan steeds minder. Dit geldt zeker voor raadsleden die naast het raadslidmaatschap een baan hebben. Dit is moeilijk te combineren.

Het gevolg hiervan is dat je dan veel leden hebt die gepensioneerd zijn, of verlof krijgen van hun werkgever voor het raadswerk zoals ambtenaren, leerkrachten of zorgprofessionals of zij die in het maatschappelijk werk zitten. Ook het aantal vrouwelijke raadsleden in Nederland is relatief laag. Dit betekent dat gemeenteraden vaak niet volledig de diversiteit van de bevolking weerspiegelen. Dit leidt tot een gebrek aan representatie van verschillende groepen binnen de samenleving. Dit is schadelijk voor het vertrouwen in de politiek: de ‘elite’ bepaalt wat anderen moeten doen.

Het voorstel van BZK is best opmerkelijk. Door gemeenteraden de mogelijkheid te geven om zelf het aantal raadsleden te bepalen, kunnen ze beter inspelen op de behoeften van hun gemeenschap. Dit kan leiden tot meer diversiteit en een bredere vertegenwoordiging van verschillende groepen binnen de gemeente. Daarnaast kan het ook de werkdruk voor raadsleden verminderen, waardoor ze meer tijd en energie kunnen steken in het betrekken van inwoners bij het lokale bestuur. Dit zou uiteindelijk kunnen bijdragen aan een sterkere en meer betrokken lokale democratie, stelt het ministerie dat over het geld gaat voor de gemeenten.

De vraag is wie gaat de kosten die hieruit voortvloeien betalen? Die vraag laat het ministerie onbeantwoord. Dapper zeg!

Eugeen Hoekstra