Column: De dood en de gladiolen

De voorzitter van verpleeghuiskoepel Actiz Anneke Westerlaken (ooit vakbondsleider) draait er niet omheen: het recht op zorg moet beperkt worden. Oftewel als u denkt zorg nodig te hebben dan moet u niet verrast zijn dat u geen zorg krijgt of slechts een beetje. Vooral de ouderenzorg staat onder druk. De sector Zorg kan de zorgvraag niet bijbenen is het verhaal en dus krijgen mensen alleen zorg als er sprake is van urgentie. 

Ouderen zullen in deze omstandigheden kiezen voor een zachte dood. Ze zien zich zelf als een last voor de samenleving en zijn het lijden beu omdat goede zorg ontbreekt. Dood en de gladiolen als laatste groet.

De zorginstellingen laten de wachtlijsten groeien en dan te zeggen dat ze er niets tegen kunnen doen en de oplossing zoeken in het beknibbelen op de zorg onder het mom van ouderen zijn vitaler dan ze zelf denken.

Ik hoor hier de echo van het zelfredzaamheidsprincipe, dat in 2015 is uitgevonden door de overheid en verwoestend heeft gewerkt in heel veel levens van mensen die hoorden dat ze het vooral zelf moeten uitzoeken. Gelukkig ziet men nu in dat zelfredzaamheid als beleidsregel niet deugt.

Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) wil dat het zelfredzaamheidsprincipe verdwijnt. Haar advies aan de regering is duidelijk: “Om bestaansonzekerheid te voorkomen en verminderen, moet de rijksoverheid het zelfredzaamheidsprincipe afschaffen. Hulp en ondersteuning aan mensen moet zich niet richten op korte termijn herstel, maar op weerbaarheid op de lange termijn.”

De Raad zegt verder dat met de huidige focus op zelfredzaamheid de overheid het doenvermogen van mensen overschat. Dit leidt ertoe dat mensen te laat en te kortstondig de hulp krijgen die ze nodig hebben, waardoor zij lange tijd in onzekerheid blijven leven of telkens weer terugvallen– zij overleven dus.

Afgelopen jaar is er weer € 800 miljoen op de plank blijven liggen in de zorg. Daarnaast is de bureaucratie in de zorgorganisaties gigantisch en wordt er veel geld verspild doordat er inefficiënt gewerkt wordt door een overdaad aan deeltijdwerkers.

Het is te gemakkelijk om het geschetste probleem af te wentelen op de ouderen in Nederland. Deze handelswijze leidt ertoe dat steeds meer ouderen hun leven voltooid vinden en kiezen voor het einde van hun leven. Maar ook chronisch zieken worden de dupe als de zorg beperkt wordt.

Het personeelstekort is een landelijk probleem en moet opgelost worden door werkgevers, vakbonden en de regering.  Zo moet de werkdruk flink omlaag door administratief werk tot het uiterste te beperken. Je kunt ook arbeidskracht vrijspelen door minder administratie van personeel te vragen.

Een deskundige had een berekening gemaakt: in de zorg werken 1,4 miljoen mensen. Stel dat zij 10 procent van hun tijd besteden aan administratieve lasten en het lukt om daar 5 procent van te maken, dan heb je als het ware 70.000 mensen vrijgespeeld om zorg te verlenen. Dat is ongeveer het aantal vacatures. En er is heel veel te winnen door handiger te roosteren.

Bijvoorbeeld door in verpleeg- en verzorgingstehuizen niet om 8 maar om 9 uur te ontbijten. Dan kan het personeel hun  kinderen nog naar school brengen. Mevrouw Westerlaken komt uit de vakbond maar laat in haar nieuwe functie weinig merken van de strijdbare vakbondsmentaliteit.

Beleidsmakers in de zorg menen dat als er meer wordt geïnvesteerd in de preventie (lees: de gezondheid van mensen) de zorg zelf minder zal worden belast. Helaas blijft het bij woorden en wordt nog steeds heel weinig gedaan in geld en maatregelen om mensen gezonder te maken. Armoede is één van de factoren waardoor veel mensen veel eerder doodgaan dan mensen die het beter hebben.

Het perspectief en de behoeften van de burger zijn op dit moment niet het startpunt van hoe we zorg en hulp georganiseerd hebben, maar het eindpunt. Een nieuw samenspel in de zorg heeft wat mij betreft een grote urgentie.

Eugeen Hoekstra