Schagen harkt 1,6 miljoen extra Ozb binnen

De gemeente Schagen feliciteert zichzelf uitbundig met het feit dat ze zoveel geld overhoudt. “Dankzij verstandig beleid,” klinkt het zelfgenoegzaam. Maar de cijfers zeggen ook iets anders. De inwoners hebben er flink aan meebetaald. De opbrengst uit de onroerende zaakbelasting (OZB) steeg van ruim 11,2 miljoen euro in 2022 naar ruim 12,8 miljoen euro in 2024. In een tijdsbestek van drie jaar harkt de gemeente zo’n 1,6 miljoen euro extra binnen. Er zijn wellicht meer woningen bijgekomen, maar dat rechtvaardigt niet de omvang van het bedrag. Wat achteraf gezien absoluut niet nodig was.

Intussen lopen de gemiddelde woonlasten voor een meerpersoonshuishouden op van € 812 in 2020 naar € 1.055 in 2024. Dat is een stijging van ruim 30 procent. Ter vergelijking: buurgemeenten als Hollands Kroon en Den Helder brengen woonlasten in rekening dik onder de duizend euro.

De financiële cijfers van Schagen zijn indrukwekkend. In 2023 is er een overschot van maar liefst 8,8 miljoen euro. Ook voor 2024 was er en de jaren daarna wordt ook op een comfortabele buffer gerekend. Pas vanaf 2028 – een verre toekomst in bestuurlijke termen – lijken er tekorten in zicht. En zelfs dat is onzeker. Ondanks deze financiële voorspoed, kiest de gemeente steevast voor verhoging van de lokale belastingen. Het resultaat: stijgende woonlasten, stijgende OZB en een groeiende kloof tussen gemeentekas en inwoners.

Hoe valt te verklaren dat Schagen zo duur is geworden voor haar inwoners? Niet door noodzaak, zo blijkt. De jaarrekeningen van Schagen tonen consequent overschotten: € 1 miljoen in 2020, bijna € 4 miljoen in 2022 en in 2023 dus bijna € 9 miljoen. Alleen het jaar 2021 liet een nadelig saldo zien van 1,9 miljoen euro. Dit terwijl gemeenten als Den Helder tekorten kenden vanwege investeringen in de jeugdzorg en andere maatschappelijke taken. In Schagen daarentegen lijkt het credo: belasting omhoog, uitgaven omlaag, overschot naar de spaarpot.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) waarschuwt dat veel van deze overschotten boekhoudkundige schijn zijn. Reserves zouden al zijn “geoormerkt” of zijn  tijdelijk. Maar in Schagen gaat dat verhaal niet op. Hier zijn de meevallers reëel, structureel en oplopend. Het gemeentebestuur kan dus niet wegkomen met de smoes dat het geld ‘toevallig’ over is. Er is bewust gekozen voor een koers waarin steeds meer wordt binnengehaald en steeds minder wordt uitgegeven.

Dat roept fundamentele vragen op. Kloppen de begrotingen wel? Waarom begroten als de uitkomst elk jaar zoveel positiever blijkt? Waarom steeds meer heffen als er al voldoende geld in kas is? Waarom de inwoners opzadelen met stijgende lasten, terwijl de gemeente reserves volpompt met geld? Waarom wordt het geld niet uitgegeven in belang van het welzijn van de bevolking?

De gemeente is er niet om een winstmachine te zijn. Zij is er om te voorzien in publieke taken en om het algemeen belang te dienen. Een gezonde financiële positie is geen doel op zich, maar een middel om maatschappelijke waarde te creëren. In plaats van belastingverhogingen, zouden inwoners mogen verwachten dat hun lasten omlaag gaan wanneer het financieel goed gaat.

Als Schagen echt een voorbeeldgemeente wil zijn, dan niet vanwege haar vermogen om geld te verzamelen, maar om het verstandig, eerlijk en sociaal te besteden. De gemeente zou het vertrouwen van haar inwoners kunnen herwinnen door te kiezen voor lastenverlichting, investeringen in publieke voorzieningen en een open gesprek over de werkelijke financiële noodzaak.

Zolang dat gesprek uitblijft, blijft het beeld overeind van een gemeente die zich opstelt als Rupsje Nooitgenoeg – almaar verzamelend, nooit gevend. En dat is geen model om trots op te zijn.

Eugeen Hoekstra