Column: Nog steeds worden jongeren opgesloten in jeugdzorginstelling
Jongeren worden nog steeds opgenomen in een gesloten jeugdzorginstelling. De gemeente Schagen en nog 17 andere gemeenten in Noord-Holland Noord willen dat dit in 2030 stopt. Maar gaat dit ook gebeuren als het personeelstekort voortduurt en er een groot gebrek is aan geld?
Mensen opbergen achter gesloten deuren kan je moeilijk zorgvriendelijk noemen. Toch gebeurt het nog steeds, hoewel minder. Een paar cijfers om dit te illustreren: in 2017 werden 1.924 jongeren in een gesloten jeugdzorginstelling geplaatst. Een jaar later was dat gedaald naar 1.720 plaatsingen en in 2019 daalde het aantal verder naar 1.703 plaatsingen.
Uit recent gepubliceerde plaatsingscijfers van JeugdzorgPlus en Jeugdzorg Nederland blijkt, dat vorig jaar 1.366 jongeren in een gesloten jeugdzorginstelling zijn geplaatst; een daling van achttien procent. Maar deze afname kan te maken hebben met corona en is mogelijk tijdelijk.
Behalve gedwongen opnames in een jeugdzorginstelling worden ook jongeren opgesloten in hun eigen kamer of in een isoleercel. Maar dit is een ander verhaal.
De gemeenten en de jeugdzorg willen af van gesloten behandelingen. Ze beloven dat in 2030 niemand in geslotenheid wordt geplaatst. Gaat dit echt gebeuren? Het is meerdere keren beloofd om een einde te maken aan deze vorm van dwangzorg. Waarom kan het nù niet? De jeugdzorg zegt dat ze de boel nog niet op orde heeft. Jeugdzorg kampt met veel vacatures, terwijl de kwaliteit van de zorg omhoog moet. Ook wordt de jeugdzorg al jaren financieel kort gehouden zodat mooie vergezichten weinig realiteitswaarde hebben.
Er klinken dan ook minder optimistische geluiden. De afname van geplaatste jongeren in een gesloten zorginstelling in de afgelopen jaren kan weleens te maken hebben met de corona-crisis. Als deze voorbij is kunnen de cijfers zomaar weer oplopen. De druk op de jeugd-ggz is aan het toenemen. De wachtlijsten worden alsmaar langer. Dit betekent dat jongeren lang moeten wachten op zorg waardoor hun klachten kunnen toenemen en zij uiteindelijk in gesloten jeugdzorg terechtkomen.
Voor jongeren met complexe problematiek is specialistische- en dus dure zorg nodig. Het is dus leuk gezegd van die 18 gemeenten om ‘gesloten jeugdzorg’ te willen afbouwen, maar het geld dat hiervoor nodig is, gaan ze niet geven. Het kabinet wil specialistische zorg weghalen bij de gemeenten omdat er weinig vertrouwen is dat het goed komt.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd heeft grote zorgen geuit over de gebrekkige hulp aan jeugdigen met psychische problemen. De Jeugd-ggz kan de vraag om hulp niet meer aan. Knelpunten te over. In 2015 is deze zorg overgeheveld naar de gemeenten. Een onvergeeflijke beslissing is dit geweest, blijkt nu.
De Inspectie is niet mals met haar constatering: de instellingen hebben onvoldoende personeel en geld om aan de complexe hulpvragen te kunnen voldoen. De wachtlijsten worden steeds langer. De afstemming en samenwerking op regionaal niveau zijn daarnaast onvoldoende. De inspectie heeft bovendien zorgen over de toename van jeugdigen onder de 15 jaar die hulp nodig hebben. De verwachting is dat de vraag naar psychische hulp onder jeugdigen de komende tijd verder zal toenemen.
Het is daarom een goede zaak om die specialistische zorg bij de gemeenten weg te halen want ze bakken er niets van. Ze vormen meer een hindermacht met hun bureaucratische rompslomp en trage procedures dan een partner met een zorghart.
Eugeen Hoekstra
