Column: Niet de politiek maar Liander bepaalt de energietransitie

De politiek is hard bezig met de energietransitie in de Kop, waar komen de windturbines en waar de zonneparken, maar het is niet de politiek die hierover beslist maar Liander, onze netwerkbedrijf, dat aanloopt tegen grote capaciteitsproblemen. Niet overal komt een oplossing. 

Voor het transport van opgewekte energie zijn grote energiekabels en zwaardere verdeelstations nodig en die zijn er te weinig. Liander werkt hard aan de uitbreiding van het elektriciteitsnet. Er moet 100 tot 150 kilometer elektriciteitskabel bijgelegd worden. Gaat kapitalen kosten. Dit betekent selectie: niet overal komen die kabels er. Waar ze wel komen lijkt mij evident: waar de grootgebruikers zijn.

Dit zijn de datacenters, industrie, supermarkten en wind- en zonneparken. De rest (woningen, elektrische auto’s en winkels) komt achteraan. Liander waarschuwt: het Amsterdamse elektriciteitsnet kan de groei van de stad en de energietransitie niet meer bijbenen. Er dreigt een stroominfarct. Oorzaken zijn de warmtepompen en elektrische auto’s. Hoe dan ook, de politiek kan wel zeggen ‘alle huizen van het gas af’, maar elektriciteit als alternatief is volstrekt onvoldoende beschikbaar.

De laatste update van Liander was op 5 augustus en bevat beelden van plekken in de Noordkop waar geen transportcapaciteit beschikbaar is voor grootgebruikers. Niet getreurd zegt Liander in een humoristische bui: gebruik uw eigen zonnepanelen-stroom  voor het opladen van uw elektrische auto of u doet de was vooral overdag.

Gaat niet voldoende helpen, vindt ook Liander, die voor geen kleintje vervaard is:  geef elk huishouden een batterij. Stop daar de stroom in die je niet kan terugleveren aan het netwerk en klaar is kees. Weer een probleem  opgelost. O ja? Een batterij is duur. Niet met subsidie, zegt Liander. Maar dan komt de aap uit de mouw: de subsidie die nodig is haalt Liander weg bij de zonnepanelen. Dat schiet niet op. Het is duidelijk. Bij Liander zijn de stoppen doorgeslagen. Een kat in het nauw maakt rare sprongen.

Neem nu wat Liander zegt over de opwek van zonne- en windenergie en de energievraag. Het bedrijf vindt het essentieel dat de energievraag tegelijkertijd met de zonne-en windenergie de opwek van daken plaatsvindt en dat de pieken voor opwek in lijn liggen met de vraagpiek.

We weten allemaal dat zon- en windenenergie afhankelijk is van het weer. Dan kun je niet zeggen dat de ene piek in dezelfde lijn ligt met de andere piek (de stroomafname). Beiden komen bijna nooit voor. Verder is Liander voor gebiedsgerichte aanpak, hetgeen betekent dat er gebieden zijn die buiten de boot zullen vallen. Bijvoorbeeld omdat de kosten te hoog worden. Wie is nu de baas in dit land?

Liander denkt de energietransitie, die de gemeenten in de Noordkop voor ogen hebben, voor 50% te kunnen realiseren tot 2030. Hiervoor is wel nodig dat de gemeenten ook naar andere oplossingen moeten kijken. Bijvoorbeeld door een streep te halen door een zoeklocatie of de opbrengst van  wind- en zonne-energie te reduceren, zodat er geen nieuw station hoeft te worden gerealiseerd. Het is duidelijk: Liander bepaalt uiteindelijk wat er terecht zal komen van de energietransitie in de Kop.

Tegelijkertijd kampen netbeheerders met forse personeelstekorten (Liander zal geen uitzondering zijn), waardoor de energietransitie ernstig zal vertragen en daar zitten de klimaatadepten niet op te wachten.  Daarbij komt dat de Randstad met zijn enorme woningbouwplannen veel vaklui zal wegtrekken uit de periferie waaronder de Noordkop valt.

De investeringen die Liander moet gaan doen lopen in de miljarden (1,4 tot 1,8 miljard euro). Die kosten minus subsidies van de Staat zullen worden omgeslagen in de tarieven. De vaste tarieven voor stroom zijn zelfs sinds 2009 niet zo hoog geweest als nu. Het kan dus nog erger.

Eugeen Hoekstra