Column: Ramp Schagen afgewend?

Verrassing! De Miljoenennota laat zien dat het wel meevalt met de financiën van gemeenten. Oorzaak: de inflatie. Er komt geld bij. De toename bedraagt in ravijnjaar 2027 706 miljoen euro. ‘Voor een gemiddelde gemeente van 40.000 inwoners (Schagen heeft iets meer inwoners) betekent dit een positief effect van ongeveer 1,4 miljoen euro’, aldus BMC-adviseur Erwin Ormel. Hij zegt dat de goede cijfers resulteren in een hoger budget om de consequenties van de inflatie op te vangen. ’ Hiep hiep hoera!!

Nou nee dus. Het extra bedrag voor 2027 lijkt goed nieuws maar dat is het niet. Vanaf 2026 begint het Rijk de opschalingskorting te incasseren. Voor Schagen betekent dit een bedrag dat oploopt tot € 702.000,- structureel. De korting is een boete op het niet-opschalen van Schagen naar een stad van 100.000 inwoners. Op deze manier wordt een groot deel van het voordeel teniet gedaan. Het kan nog erger: De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft vanaf 2026 een tekort berekend van zo’n drie miljard euro. Dat is zo’n zes miljoen euro voor een gemeente van dezelfde grootte als Schagen.

Met deze wetenschap moeten de gemeenten gaan voorsorteren om te zorgen dat ze niet in het ravijn donderen. Toch gebeurt dit niet. De gemeente Schagen laat het voor wat het is: ze blijft realistisch begroten met als gevolg een niet-sluitende begroting. De huidige gemeenteraad laat ook het ravijnjaar passeren: komt tijd komt raad is de gedachte. BMC adviseert gemeenten, die nu nog een optimistisch perspectief schetsen voor 2026, de eigen gehanteerde uitgangspunten voor het financiële beleid te toetsen aan de op handen zijnde ontwikkelingen.

De Raad van State bakt ze nog bruiner door te pleiten voor het naar voren halen van de nieuwe financiering systematiek. Nu het kabinet is gevallen dreigt uitstel en dat moet er niet van komen, stelt de Raad. De nieuwe systematiek zal stabiliteit, rust en duidelijkheid brengen voor de gemeente, meent de Raad. Dit laatste heeft te maken met de nieuwe manier van bekostigen van de gemeenten waarvan de verwachting is dat gemeenten makkelijker hun begrotingen kunnen opstellen. Lees: bezuinigen!

Op 22 november zijn de Tweede Kamerverkiezingen. Wat zeggen de politieke partijen? Die slaan een heel andere taal uit. GroenLinks/PvdA en de ChristenUnie willen af van de opschalingskorting. De ChristenUnie wil zelfs twee miljard extra in het gemeentefonds stoppen, om bezuinigingen te voorkomen. De SP spreekt van een kaalslag en wil ook meer geld naar gemeenten, maar zegt niet hoeveel. VOLT schrijft over het terugdringen van de voorspelde miljardentekorten. Maar ja, veel is afhankelijk van de verkiezingsuitslag en de formatie. En verschillende partijen laten hun verkiezingsprogramma’s doorrekenen door het CPB. Die berekeningen kunnen nadelig uitpakken en de jubelstemming dempen. Verkiezingsprogramma’s zijn zo kneedbaar als deeg in de handen van de bakker.

Het is net als bij de bestrijding van de armoede. Het demissionair kabinet wil twee miljard euro hiervoor uittrekken. Uit berekeningen van het rijk blijkt echter dat de beschikbaar gestelde financiële middelen niet leiden tot een vermindering van het aantal mensen dat in armoede leeft. Het is van alles te weinig. Demissionair premier Rutte laat weten dat hij geen structurele oplossing ziet voor het koopkrachtprobleem. Voor de gemeenten dreigt hetzelfde beeld: structurele problemen worden er niet door opgelost.

Intussen komt het ravijn voor de gemeente Schagen steeds dichterbij. Uiteindelijk komt de rekening bij haar inwoners terecht: hogere belastingen en heffingen en schrappen van voorzieningen en subsidies.

Eugeen Hoekstra