Column: Marine gaat al 75 jaar met vrouwen in zee

De Marine gaat al 75 jaar met vrouwen in zee. Dat is de titel van een lezing die historicus Marieke de Vries op woensdag 25 maart zal houden. De lezing gaat over de geschiedenis van het vrouwelijke personeel van de Marine en zal in het voormalige opleidingsschip de ‘Schorpioen’ worden gehouden. De lezing begint om 14:00 uur. Bij grote belangstelling kan worden uitgeweken naar de Dukdalf. De entree kost 5 euro en donateurs van de Stichting vrienden van het Marinemuseum hebben gratis toegang.

De Marine was tot voor 75 jaar geleden alleen toegankelijk voor mannen. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog kwam daar noodgedwongen verandering in. Eind 1944 riep koningin Wilhelmina vanuit Engeland meisjes op bij de Marine te gaan werken onder het motto ‘Maak een man vrij voor de vloot’. De achterliggende gedachte was dat zij de plaatsen van marinemannen aan wal konden innemen die dan konden werken op de schepen.

Op 31 oktober 1944 werd de Marva (MARine Vrouwen Afdeling) opgericht naar voorbeeld van de Engelse ‘Women Royal Navy Service’. De Zeeuwse Francien de Zeeuw werd de eerste Marva. De meisjes die zich aanmeldden als Marva hoopten op wat avontuur en zagen het een uitdaging. Zij werden opgeleid tot beroepen als verpleegkundige, tandartsassistente, typiste, hofmeester, naaister of ‘plotster’.

Tijdens een zes weken durende Eerste Militaire Vorming werden de dames voorbereid op een leven als militair.

Leeuw

Een op de Duitsers buitgemaakt schip werd door de Marinewerf gerestaureerd en in 1949 door een dertigtal Marva’s in gebruik genomen. Woonschip ‘Leeuw’ lag in de Hoofdgracht en bood plaats aan tientallen Marva’s. Het was een comfortabel schip met C.V., stromend water en douches. Later werd het schip vervangen door de ‘Schorpioen’. Dat schip ligt nu al langere tijd in Den Helder.

De meisjes die bij de Marva gingen moesten aan strenge eisen voldoen. Zo mochten ze geen lang haar dragen, geen make-up gebruiken en geen sieraden dragen. De meisjes hadden een grote hekel aan het verplicht dragen van een zogenaamde ‘black-out’: een lange zwarte onderbroek die het eventuele zicht op hun slipje tijdens het in- en uitstappen van een auto verhinderde. Er heerste een strenge discipline. Als een Marva ging trouwen was dat een reden haar te ontslaan. Toch voelden vele meisjes zich ‘Marva voor het leven’.

In 1982 werd de Marva opgeheven en ging op in de ‘normale’ Marine. Sindsdien zijn vrouwelijke militairen een normaal verschijnsel geworden bij de zeemacht. In alle rangen treft men vrouwen aan. Een mooi voorbeeld van vrouwenemancipatie. Vrouwen doen niet onder voor mannen en worden nu ook getraind in het gebruik van een wapen. Enkele jaren geleden werd er zelfs een vrouw de ‘baas’ van de krijgsmacht: Jeanine Hennis Plasschaert. Bovendien heeft de Eerste Kamer een wet goedgekeurd die meisjes van 17 jaar dienstplichtig maakt. Vanaf volgend jaar krijgen ook meisjes een briefje van het ministerie van Defensie dat zij ingeschreven staan als ‘dienstplichtige’.

Kees Zwaan

(Foto 1: Marva’s bij woonschip Leeuw in 1949 – Nationaal Archief)

(Foto 2: Woonschip Leeuw met Marva’s op de loopplank in 1949 – Nationaal Archief)