Column: Lilian Peters pleit voor een ‘Donut economie’

OXFORD/HOLLANDS KROON – Het gros van de klimaatwetenschappers is er van overtuigd dat de opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door menselijk gedrag dat voortspruit uit een ongebreideld geloof in economische groei. 

De meeste economen hebben echter van hun hoogleraren geleerd dat economische groei noodzakelijk is en geloven dat daar een vrije markt voor nodig is met ondernemers die streven naar een zo hoog mogelijke winst. 

Inmiddels zijn er ook ‘dwarse’ economen die daar niet meer in geloven maar het welzijn van iedere aardbewoner belangrijker vinden dan overvloedige welvaart voor slechts een klein deel van de mensheid. Niet het bbp (bruto binnenlands product) is voor deze economen leidend, maar een economie die rekening houdt met de draagkracht van de aarde. En een economie die het welzijn van ieder wezen op aarde centraal stelt

Kate Raworth (Oxford University) is zo’n dwarse econoom die een model ontwierp voor een ‘eerlijke’ aarde. Het model heeft de vorm van een donut en laat op schematische wijze zien aan welke eisen zo’n eerlijke aarde moet voldoen. Veel van die eisen zijn ook al geformuleerd als Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals) van de Verenigde Naties. 

De eerste twee doelen van de VN zijn het uitbannen van de armoede en de honger op de aarde. Zover zijn we helaas nog lang niet, zelfs niet in Hollands Kroon waar mensen door armoede en honger zich bij een voedselbank melden. Als je denkt dat armoede en honger symptomen zijn die zich alleen voordoen in ‘ontwikkelingslanden’ dan kom je bedrogen uit. Er zijn zo’n 500.000 gezinnen in Nederland die onder de armoedegrens leven. Omgerekend naar Hollands Kroon zijn dat ongeveer 1400 gezinnen die ieder dubbeltje moeten omdraaien en dan nog tekort komen. Gezien de prioriteit die de VN geeft aan de bestrijding van armoede, betekent het dat als de gemeente Hollands Kroon wil streven naar duurzaamheid eerst deze 1400 gezinnen moet helpen aan een leefbaar inkomen en niet moet vertrouwen op voedselverstrekking door een voedselbank.

Voor raadslid Lilian Peters is de theorie van Kate Raworth een bron van inspiratie. Zo probeert zij zoveel mogelijk circulair te leven. Ze laat een ieder in zijn eigen waarde en hecht niet aan luxe. Omdat ze principiële gelijkwaardigheid hoog in het vaandel heeft staan viel het haar moeilijk in hierarchische, op winstmaximalisatie gerichte ondernemingen te functioneren. ‘Ik ben niet zo gehoorzaam en ga niet voor economisch gewin. Dan ben ik een probleem voor het management van zo’n organisatie’, zegt ze. Daarom voelde ze zich als een vis in het water bij ‘Ontwikkelingssamenwerking’. ‘Want daar is iedereen waardegedreven’, vult ze aan. Net als Raworth streeft ook Peters naar een economie die radicaal anders is dan die waar we anno 2021 mee te maken hebben. De huidige economie draait om het verdienen van zoveel mogelijk geld. Hoog tijd dat daar verandering in komt. Of dat nu met het Donut model van Raworth of met de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN verwezenlijkt kan worden maakt niet zoveel uit…

Kees Zwaan