Column: Geld opent alle deuren als normbesef vervaagt

GROOTE KEETEN – In 1968 kocht Callantsoger aardappelboer/raadslid/wethouder Jaap Stam iets meer dan vijf hectare grond in Callantsoog voor de prijs van fl. 58.500,– . Drie jaar later verkocht hij het door aan een projectontwikkelaar voor fl. 214.559,–. Hij had in korte tijd meer dan fl. 156.000,– winst gemaakt. Was hij als raadslid/wethouder op de hoogte van het feit dat de grond veel meer waard zou gaan worden omdat er zomerhuizen op gebouwd gingen worden? In 1972 werd hij daar bijna voor weggestuurd door de raad van Callantsoog. Raadslid Modder (PvdA): ‘Hij heeft misbruik gemaakt van een bepaalde wetenschap. Als Stam per hectare duizend gulden zou hebben verdiend zouden we daarop niet hebben gereageerd, maar fl. 30.000,– per hectare winst is schandalig.’ Stam verklaarde: ‘Ik heb een rein geweten.’ De partijgenoot van Stam, J. Buis, had onderzocht of hem iets te verwijten was en concludeerde dat de wethouder geen enkele laakbare handeling had gepleegd. Stam overleefde een motie van wantrouwen omdat zijn partijgenoten hem in bescherming namen. Er werden zelfs in de Tweede Kamer vragen over gesteld, maar uit de antwoorden van de minister (Geertsema) bleek dat Stam binnen de wet was gebleven. Wel verklaarde de minister: ‘Uit het oogpunt van bestuursethiek sta ik de opvatting voor, dat raadsleden in zaken, die ook maar de schijn van verwevenheid met persoonlijke belangen zouden kunnen opwekken, onthouding van beïnvloeding der te nemen beslissingen als de meest juiste gedragslijn behoren te aanvaarden.’ Al zat Stam juridisch niet fout, ethisch gesproken juist wél. 

In 2012 werd Keetemer Tom de Graaf geïnterviewd voor een brochure van de Provincie Noord-Holland over familiebedrijven. De Graaf, destijds nog eigenaar van camping Callassande, toonde zich bezorgd over de toekomst van Groote Keeten. Al lopend over zijn camping dacht hij: ‘Wat als ik ooit stop, moet ik het terrein dan verkopen aan zo’n grote jongen die hier het zoveelste bungalowpark bouwt? De rillingen lopen over mijn rug. Een dergelijk scenario kan ik me niet voorstellen.’ 

De ‘angst’ van De Graaf is uitgekomen. Hij heeft zijn camping toch maar verkocht aan ‘grote jongen’ Roompot. De rillingen op zijn rug maakten erg snel plaats voor een warm gevoel en een flinke zak geld. Morele twijfels verdwenen als sneeuw voor de zon, net als bij wethouder/aardappelboer Stam in 1972. 

Maar wat heeft het Callantsoog en Groote Keeten opgeleverd? Gaan grote recreatiebedrijven er voortaan de dienst uitmaken? Het begint er wel op te lijken. In hoeverre kunnen Schagense ambtenaren en wethouder Jelle Beemsterboer de druk van grote ondernemers en hun lobbyisme weerstaan? Zullen ze bij hun beslissingen nog rekening houden met het (kleine) aantal bewoners van het dorpje Groote Keeten? Wordt Groote Keeten op termijn onleefbaar voor die mensen?

Want nu is er een megalomaan plan van de familie Stam (ja, nakomelingen van de wethouder met die naam) dat veel geld zal opleveren maar ten koste zal gaan van de kleine Keetemer gemeenschap. Valentijn Stam ontwikkelde namelijk een plan voor de Boskerpolder en wil dat nu doorverkopen aan een projectontwikkelaar, een ‘grote jongen’ met veel kapitaal. Het plan behelst voorlopig 62 zomerhuizen, maar zal uiteindelijk uitkomen op een aantal van 350. Het hele plan doet erg denken aan ‘Blauwestad’ in Groningen en het nooit gerealiseerde plan voor huizen in het ‘Wieringerrandmeer’, waar overigens een bestuurder wegens omkoping twee jaar gevangenisstraf voor uitzat. 

De moraal van dit verhaal? De meeste mensen zwichten voor geld en zetten als het daarvoor nodig is al hun principes opzij. Als ‘grote jongens’ flink betalen vervaagt het normbesef en daar hoef je niet eens Stam of De Graaf voor te heten…

Kees Zwaan