Column: Burgertop moet thema beslissen

De gemeente Schagen weet het zeker: het burgerberaad komt eraan. Oftewel de G1000Schagen staat te trappelen van ongeduld. Het onderwerp is al gekozen: Hoe ziet een leefbaar Schagen er in de toekomst uit? Dit mag zo niet. De Burgertop moet het thema beslissen. Waarom? De gemeente moet niet willen sturen. Daarbij komt dat leefbaarheid moeilijk is te definiëren. Het is ook niet concreet genoeg. Daar kan men zich geen buil aan vallen.

De Burgertop moet volgens de gemeente bestaan uit 300 deelnemers. Zij gaan op zoek naar wat zij samen belangrijk vinden, bepalen het thema of thema’s en brengen oplossingsrichtingen in kaart. Daarna komt het Burgerforum.

Het Burgerforum bestaat uit ongeveer 120-150 deelnemers. Zij werken de voorgestelde oplossingsrichtingen uit tot concrete beleidsvoorstellen, met hulp van experts van buitenaf. Als deze klus klaar is, volgt stap drie: de oprichting van de Burgerraad. Hierin nemen 150-200 van de oorspronkelijke 300 deelnemers zitting. Zij nemen de besluiten over de voorstellen: welke aangenomen worden en welke niet. De aangenomen voorstellen vormen samen het Burgerakkoord.

Hoe worden de deelnemers geselecteerd? Een G1000 is een gesprek van vertegenwoordigers van de gehele gemeenschap met elkaar: inwoners, werkgevers en professionals, en overheid (ambtenaren en politici). Vooralsnog wordt uitgegaan van maximaal 300 deelnemers. Hoe gaat dit werken? 10.000 inwoners krijgen lukraak een uitnodiging per post.

Deze inwoners worden uit de Basis Registratie Personen RP geloot door de gemeente. Die stuurt hen een persoonlijke uitnodiging om deel te nemen. Na 2 weken stuurt de gemeente een reminder. Wie mogen ook meedoen? Dat zijn bestuurders/directeuren van organisaties en bedrijven die in de gemeente gevestigd zijn, maar ook politici en ambtenaren krijgen een uitnodiging. Ook inwoners van de gemeente die voor zichzelf een rol weggelegd zien als ‘vrijdenker’ in het dialoogproces zijn welkom.

Zijn er ook valkuilen? Eén valkuil is het ontbreken van een politiek-bestuurlijk vervolg. Dat is niet alleen zonde van alle inspanningen, maar ook een affront. Wie ‘het volk’ raadpleegt, moet de uitkomsten meenemen in het vormgeven van beleid.

Sommigen werpen tegen dat het burgerberaad de democratisering op lokaal niveau ophoudt. En inderdaad, er is een ernstig democratisch tekort, ontstaan door de schaalvergroting waardoor veel beleid wordt gemaakt op regionaal niveau, vaak ook door niet-verkozen bestuurders, meestal burgemeesters. Door gemeentelijke fusies is de afstand tussen kiezers en politieke bestuurders te groot geworden. Dorps- en wijkraden moeten dit gat vullen, maar dat heeft alleen zin als de leden van deze raden door de bevolking gekozen worden. Voorstanders vinden dat we ons daarop moeten focussen en ons niet blindstaren op het Burgerberaad.

Of ligt het toch anders? Het is van allebei. Een burgerberaad gaat aan de slag met vraagstukken waar geen pasklaar antwoord voor is, maar waar wel een antwoord op moet komen. Klinkt abstract en dat is ook zo, maar wat abstract is hoeft niet te betekenen dat het niets voorstelt. De gemeente Schagen heeft een onderwerp bedacht voor een burgerberaad: “hoe ziet een leefbare gemeente er in de toekomst uit.’ Dat is een fout. De Burgertop moet het thema beslissen, niet de gemeente. Er zijn belangrijke thema’s te over zoals ‘hoe maken we het verenigingsleven in Schagen toekomstbestendig’ of ‘Zorg voor elkaar.’

De tweede valkuil is dat de gemeente Schagen geen ervaring heeft met burgerparticipatie. Dit kan nadelig uitpakken voor de manier waarop de gemeente zal reageren op de besluiten van het Burgerberaad. De Rekenkamercommissie heeft zich gebogen over burgerparticipatie en is met aanbevelingen gekomen, maar hiermee is tot op heden niets gedaan.

De gemeente zal volstrekt duidelijk moeten zijn over hoe zij de resultaten van het Burgerberaad zal wegen en zal concretiseren. Gewekte verwachtingen die niet worden geadresseerd, leiden vaak tot grote teleurstellingen met als gevolg dat mensen de gemeente de rug zullen toekeren. Verwachtingsmanagement zal duidelijk en helder moeten zijn.

Eugeen Hoekstra