Column: Burgerparticipatie is een wassen neus

Burgerparticipatie leidt bijna altijd tot een teleurstelling. Waarom? Het probleem is de gemeente zelf. Deze moet altijd een belangenafweging maken. Die belangen zijn vaak niet de belangen van de burgers. Resultaat: de buurt is het niet eens met de keuze van de gemeenteraad, maar dat wil nog niet zeggen dat het participatietraject niet goed is verlopen, zegt de wethouder dan even vrolijk. Als het proces goed is verlopen dan worden er handen geschud.

De realiteit is vaak dat wetten en praktische bezwaren in de weg staan. Nog een punt in het toneelstukje dat burgerparticipatie heet: de burgers met de grootste mond overtroeven de mensen die minder mondig zijn met als resultaat een onevenwichtig resultaat.

De Rekenkamercommissie heeft een onderzoek gedaan naar burgerparticipatie in Schagen. Dit kan een stuk beter. Maar zitten burgers op participatie te wachten? Het rapport van de Rekenkamer komt uit op het moment dat het vertrouwen van burgers in de overheid belabberd laag is. Niet alleen in de landelijke overheid, maar ook in de lokale overheid.

Bovendien zien we hoe de gemeenten en rijksoverheid met elkaar in de clinch liggen over van alles en nog wat en die ruzies zijn ook niet vertrouwenwekkend. Daarbij komt dat gemeenten in veel opzichten door het Rijk afgerichte en gemuilkorfde uitvoeringsinstanties zijn wier beleid toch vooral in ‘Den Haag’ wordt bepaald en niet in de gemeenteraad.

De Rekenkamercommissie stelt dat de gemeente maar wat aanrommelt met de burgerparticipatie. Nog steeds heeft de gemeente  geen beleidskader op het gebied van burgerparticipatie en dat moet er zijn om burgers geen verkeerde verwachtingen te wekken (dank u wel voor uw mening, maar we gaan het zó doen).

De gemeente neemt de inbreng van inwoners heus wel serieus, maar aan goede bedoelingen hebben de burgers niets. Daarbij komt dat ambtenaren zich ook niet onbetuigd laten en proberen de conclusies naar zich toe te schrijven.

Hoe het met burgerparticipatie in Schagen mis kan gaan is duidelijk geworden in Petten omtrent de verbouwing van het Dorps Ontmoetingspunt (DOP). De gemeente is hierover de regie helemaal kwijtgeraakt met als gevolg dat er veel onrust is ontstaan onder de dorpsbewoners. Zo is een belangrijke speler, de Stichting Exploitatie en Beheer Accommodaties Petten, ermee gestopt en heeft haar taken teruggelegd bij de gemeente.

De kwestie sleept al maanden voort en tot ontsteltenis van sommigen heeft het college bij nader inzien, maanden later, alsnog besloten de verbouwing te schrappen. Het huidige college heeft het opgegeven en laat het zoeken naar een oplossing over aan het nieuwe college na de raadsverkiezingen. Over betrouwbaar bestuur  gesproken.

De Rekenkamercommissie doet een paar aanbevelingen (ga digitaal aan de slag, werk met online enquêtes en flitspeilingen en stel een kwaliteitsbewaker aan van participatieprocessen), maar raakt daarmee de kern niet aan waarom burgerparticipatie zo hard nodig is. De kern is dat ‘burgers zelf moeten kunnen beslissen over hun woon- en leefomgeving. Al het andere stelt weinig voor. Waarom?

Omdat er nooit sprake is van gelijkwaardigheid: de gemeente met haar ambtenaren vormen een bolwerk waartegen niet te participeren valt. Het begint al met ‘welk onderwerp is geschikt voor inwoners’, ‘is er genoeg budget’ en ‘is er voldoende ambtelijke capaciteit.’ Kortom, willekeur, personeelsgebrek en geld bepalen de mate van participatie. Niet de burger.

Eugeen Hoekstra