Column: Afvalheffing alleenstaanden onredelijk hoog

In Nederland woont 18 procent van de inwoners alleen. Dit zijn 3,1 miljoen mensen. Alleenstaanden zijn de klos. Ze betalen naar verhouding meer afvalstoffenheffing. Om met het laatste te beginnen: ze betalen 2,3 keer zoveel belasting als samenwonende stelletjes. Waarom is dit? Omdat deze heffing niet berekend wordt per persoon maar per huishouding.

 Afvalstoffenheffing wordt per huishouden betaald en het bedrag is afhankelijk van het aantal personen per huishouden.  In de gemeente Schagen betaalt een alleenstaande aan afvalstoffenheffing 307 euro, maar een huishouden van vier personen betaalt 391 euro, slechts een verschil van 84 euro. Je mag een veel hoger bedrag verwachten. De verhoudingen zijn zoek. Een eenpersoonshuishouden wordt te zwaar aangesproken.

Er is nog iets opmerkelijk wat ik gelezen heb. Want wie zijn eigenlijk die mensen die alleen wonen, en die dus zulke hoge kosten afdragen? Twintigers vormen een aardig deel van deze groep. Maar veruit de grootste groep alleenwonenden bestaat uit vrouwen van 70 jaar of ouder. Vrouwen leven namelijk vaak langer dan hun partner. Een onevenredig groot deel van de afvalstoffenbelasting in Nederland wordt dus betaald door vrouwen die op hoge leeftijd alleen wonen.

De afvalstoffenheffing kent iets bijzonders. Een deel is vast, en een deel is variabel. Vast zijn de kosten die voor elk huishouden hetzelfde zijn en betrekking hebben op de aanschaf en onderhoud van kliko’s en de ondergrondse afvalcontainers en van het gemeentelijke afvalbrengstation. Variabele kosten zijn kosten van verwerking, personeel en transport. De verhouding vast / variabel is ongeveer 60 / 40 procent.

De gemeente Hollands Kroon berekent een vast tarief en een variabel tarief apart omdat deze gemeente het Diftar-systeem heeft ingevoerd. Het vaste tarief voor éénpersoonshuishouden bedraagt hier € 195, – en voor een meerpersoonshuishouden € 270, – . Verschil is maar € 75, -. Ook hier zie je dat een alleenstaande naar verhouding (te) veel betaalt. Het variabele tarief helpt een beetje omdat een alleenstaande minder afval produceert voor de kliko.

Eerlijker is geen vast tarief per huishouden in rekening te brengen, maar alle kosten verdisconteren in een prijs per kilogram gedeponeerd afval. Komt de gemeente eventueel geld tekort om alle afvalkosten te dekken dan kan de gemeente de Ozb in stelling brengen. De Ozb houdt geen rekening met de omvang van het huishouden.

Net zo oneerlijk is de inkomstenbelasting die alleenstaanden moeten betalen over hun inkomsten. Ik pluk een voorbeeld uit een vakblad. De vergelijking: een alleenstaande heeft een inkomen van 33.254 euro, 40.000 euro spaargeld en een huur van 650 euro, en van iemand voor wie dezelfde bedragen gelden en samenwoont met een partner zonder inkomen (een toeslagpartner). De alleenstaande moet 47 euro betalen, terwijl het stel 543 euro terugkrijgt. Hetzelfde geldt voor de zorg- en huurtoeslag. Een alleenstaande krijgt geen toeslag, terwijl hij, als hij samenwoont met iemand zonder inkomen, recht heeft op zorgtoeslag van 78 euro én huurtoeslag van 98 euro per maand, wat opgeteld neerkomt op 2112 euro per jaar (fiscaal jaar 2021).

Alleenstaanden treffen het op de woningmarkt ook niet. Niet alleen is er weinig aanbod, ook de prijzen van woningen blijven stijgen en zijn voor deze groep onbetaalbaar geworden. Zij moeten heel veel eigen geld meenemen om een woning te kunnen kopen. Startersleningen drijven de huizenprijzen op. Belasting heffen op de overwaarde bij de verkoop van woningen is een goede oplossing. Met dit geld kunnen starters geholpen worden. Leuk bedacht, maar uitvoeren hoe maar!

Eugeen Hoekstra