Column: Beemsterboeren lopen risico

Vader Jos Beemsterboer is BBB-waterschapbestuurder en zoonlief Jelle BBB-gedeputeerde in dezelfde provincie Noord-Holland. Twee BBB-bestuurders die van alles willen en dan kan belangenverstrengeling een groot risico worden. Immers, de provincie heeft een toezichthoudende en controlerende functie op het waterschap en dat zou mogelijk soms best wel eens kunnen gaan schuren.

De lokale krant meldde dat Commissaris van de Koning Arthur van Dijk, dijkgraaf van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Remco Bosma, provinciesecretaris Miriam Kuipers en secretaris-directeur van het genoemde Hoogheemraadschap Martin Kuipers in het provinciehuis in Haarlem met beide heren Beemsterboer om de tafel zijn gaan zitten om strikte afspraken te maken om belangenverstrengeling te voorkomen.

Provincie en Waterschappen komen elkaar vaak tegen omdat ze gaan over water, grond en dijken. Beide organen zitten in elkaars vaarwater als het gaat om het afhandelen en verstrekken van vergunningen. Zoon Jelle wil graag woningen bouwen en vaderlief Jos bemoeit zich met landinrichting en natuurbeheer. Ook voert hij strategisch groenoverleg met de provincie Noord-Holland. Beide bestuurders zijn lid geworden van BBB en dat zullen we weten: minder natuur en meer bouwen. Caroline van der Plas, hun baas, wil de Oostvaardersplassen volbouwen met huizen. Ik bedoel maar.

De dijkgraaf meldde in een vergadering van het algemeen waterschapsbestuur dat er dienaangaande nadere werkafspraken gemaakt zijn om precies in beeld te brengen waar eventueel sprake van een samenloop zou kunnen zijn. „Dat kader wordt in samenwerking met de provincie opgesteld.” De mededelingen van de dijkgraaf leggen bloot dat het proces in een beginfase verkeert: kijken waar beide bestuurders tegen welke zaken aanlopen. Een inventarisatie, meer is het nog niet, die moet leiden tot een soort kader dat in samenwerking met de provincie wordt opgesteld.

Het kader zal niet veel om het lijf hebben om belangenverstrengeling uit de weg te gaan. Het komt erop neer dat als zoon of vader Beemsterboer in de situatie zou komen om te oordelen over wat het waterschap respectievelijk de provincie zou besluiten, dat het belang van respectievelijk de provincie of waterschap raakt, dat dan vader of zoon even de vergaderzaal verlaat. Daarmee is het probleem opgelost. Natuurlijk niet.

Het is een schijnvertoning die ook in de gemeenteraden in zwang is. Het beeld van ‘twee handen op één buik’ blijft hangen, zeker als de twee bestuurders ook nog eens politiek bedrijven namens een en dezelfde partij.

De installatie van Jelle Beemsterboer als gedeputeerde (wonen, landbouw en visserij, stikstofbanken en provinciaal programma landelijk gebied) verliep ook niet zonder slag of stoot. De Partij voor de Dieren wees toen al op de schijn van belangenverstrengeling.

Wanneer begint de schijn? Wanneer komt integriteit om de hoek kijken? Bij een telefoontje, een mailtje, een geheim onderonsje? Nederland is verwikkeld in verschillende transities, neem de energietransitie. De RES (de Regionale Energiestrategie) staat bol van belangenverstrengeling: het heet daar samenwerking, maar het is een strijd om eigen belangen waar bestuurders en ondernemers elkaar ontmoeten. De sfeer van elkaar wat gunnen hangt boven de markt. Het ene bedrijf krijgt wel stroom en het andere niet. Leg dat maar eens uit.

Er is een tijd geweest dat gezegd werd dat waterschappen prima kunnen fuseren met de provincies. Het kabinet Rutte-2 had het niet zo op waterschappen. Ze worden geschrapt uit de Grondwet, ze moeten nog verder fuseren en ze worden samengevoegd met landsdelen, luidde het verdict.

Dit is gelukkig niet gebeurd, maar de gedachte hierachter was niet zonder reden: beiden zitten vaak in hetzelfde vaarwater te wroeten: ik noem als voorbeelden ICT, slibverwerking en vergunningverlening. Vooral bij dat laatste is het risico op belangenverstrengeling groot te noemen.

Eugeen Hoekstra