Column: De burger staat altijd met 3 nul achter

De overheid, inclusief gemeenten denderen door. Neem de windturbines. Pas door een uitspraak van de Raad van State (de laatste tijd goed bezig) krijgt de klagende burger gehoor. Zijn gezondheid kan zeker op het spel staan. Maar de burger staat altijd met drie nul achter. 

Kijk naar het beleid rond de windturbines. De overlast voor omwonenden wordt onderschat. De Raad van State heeft nu knarsetandend moeten erkennen dat Nederland fout zit. Er moet wel degelijk gekeken worden naar mogelijke gezondheidsschade als gevolg van windturbines. Er moeten nieuwe criteria komen. Zolang deze er niet zijn zie je dat het ene windmolenparkplan na het andere stagneert. Kijk naar de stikstofcrisis.

De overheid dendert door totdat de Raad van State zegt dat het zo niet meer kan: de uitstoot van stikstof moet eerst omlaag, dan pas bouwen. En wat moet er gebeuren met windturbines die al zijn neergezet? Mogen ze blijven om blijvend gezondheidsschade aan te richten aan omwonenden?  Dat lijkt mij erg sterk. Hierover is het laatste woord nog niet gezegd.

De burger staat met lege handen. Hun bezwaren worden door de gewone rechters afgedaan omdat hij alleen kijkt of de overheid (lees: de gemeente) de procedures goed heeft doorlopen en of de klagende burger belanghebbende is die hij vaak niet is, omdat de criteria te streng zijn. De burger staat vaak buitenspel. Het bestuursrecht maakt dat de burger bijna nooit gelijk krijgt. Deze wet is vooral bedoeld om gemeenten vrij spel te geven.

Er is nog zo’n wet: de crisis- en herstelwet. Van stal gehaald ten tijde van de economische crisis tussen 2008 – 2013 als gevolg van de bankencrisis. De wet is bedoeld om procedures kort te houden omwille van de haast investeringen snel te realiseren. Het gevaar hiervan is dat  de waarborgfunctie van het recht voor de burger al snel wordt gezien als hindermacht. Schande natuurlijk om de burger zo goed als uit te schakelen.

Een snelle methode is ook de kruimelgevallenregeling. Op grond van een Wabo-artikel kan voor gevallen die per Algemene maatregel van bestuur (AMvB) zijn aangewezen met een omgevingsvergunning worden afgeweken van het bestemmingsplan. Op grond van de kruimellijst is het mogelijk om tijdelijk af te wijken van het bestemmingsplan. Het gaat dan om een periode van maximaal tien jaar. De Crisis- en herstelwet biedt mogelijkheden om hier 15 jaar van te maken

De bedoelde wet is niet primair in het belang van degene die rechtsbescherming tegen de overheid zoekt, maar ter wille van de overheid zelf. De wet wordt ook wel ‘de wethouderswet’ genoemd omdat deze wet hem of haar in staat stelt –dankzij korte procedures en beperkte inspraak- om snel plannen te kunnen realiseren. De burger staat bij deze gevallen altijd met 3-0 achter.

Rechtsgeleerde Leonard Besselink zei het zo: ‘Je kunt je afvragen of een bestuursrechter die zo systematisch het bestuur volgt en daarmee het zicht op het gerechtvaardigde belang van de burger kwijt is, wel een neutrale rechter is. Dit is een fundamentele eis van de democratische rechtsstaat.’

De Raad van State heeft ingezien dat voor windturbines eerst de normen vastgesteld moeten worden op het gebied van gezondheid, geluidsoverlast en slagschaduwoverlast. Door deze uitspraak zijn diverse plannen voor windmolenparken van tafel gehaald. Onbesuisdheid van de overheid is op deze manier flink afgestraft.

Eugeen Hoekstra