Historische ‘omkoperij’ in Callantsoog

In de eerste decennia van de twintigste eeuw bracht een rijke, adellijke familie ieder jaar veel vrije tijd door in Callantsoog. Dat was de familie van jonkheer Van de Poll. Een groot deel van de duinen, het Zwanenwater en omringende landerijen waren in het bezit van deze familie. De bezittingen maakten deel uit van ‘de Heerlijkheid Callantsoog’. De familie gedroeg zich alsof ze niet alleen heer en meester was van al dat onroerend goed, maar verlangde ook onderdanigheid en hoogachting van de bevolking. Verschillende gebeurtenissen in 1919 maakten duidelijk dat de familie ‘het gewone volk’ minachtte. Dat zette kwaad bloed bij de Callantsogers. In 1919 zwol de kritiek op de familie Van de Poll dan ook flink aan.
Om te proberen de raadsleden van Callantsoog gunstig te stemmen schonk mevrouw Van de Poll in 1919 een schilderij aan de gemeente, dat opgehangen werd in de raadszaal. In een vergadering uitte de raad zijn ‘grote dankbaarheid’ jegens de gulle geefster.

Het schilderij van de negentiende-eeuwse schilder A.J. van Wijngaardt junior hangt nu in het Zijper Museum te Schagerbrug. Het is een landschap met bomen en schapen, gevat in een weelderige lijst. Het doek is anno 2020 ietwat vervuild. Na een vakkundige ‘schoonmaak’ zou het net zo mooi kunnen worden als ‘Springtime’ van dezelfde schilder. Het schilderij vertegenwoordigt een geschatte waarde van rond de 30.000 euro, echter wel na een grondige restauratie.

In 1924 trachtte jonkheer Van de Poll de overlast van honden in zijn duinen ‘af te kopen’. De jonkheer schonk daartoe 3000 gulden aan de gemeente. Hij maakte daarbij wel de kanttekening dat hij een dergelijk bedrag niet meer zou schenken als er geen maatregelen tegen loslopende honden zouden worden genomen. 

Daar was de gemeenteraad wel gevoelig voor, want een maand later besloot de raad de hondenbelasting te verhogen. Bezitters van ‘luxe’ honden moesten diep in de buidel tasten en een tientje per jaar in de gemeentekas storten. Dat was veel geld voor een gewone Callantsoger. Menige hond zal men toen dan ook van de hand hebben gedaan. Voor een trekhond ging men slechts een gulden per jaar betalen, terwijl een jachthond 5 gulden per jaar kostte. Wethouder Simon Kooger ontkende dat de belasting werd verhoogd om de jonkheer ter wille te zijn. Het zou volgens hem alleen gebeuren om de overlast van honden tegen te gaan. Maar juist daar ging de klacht van de jonkheer over. En 3000 gulden was bijzonder veel geld voor een armlastige gemeente als het Callantsoog van toen.

Kees Zwaan

(Illustratie 1: Schilderij van A.J. van Wijngaerdt – Zijper Museum Schagerbrug)  

(Illustratie 2: ‘Lentetijd’ van A.J. van Wijngaerdt – Boston Public Library)