Wethouders Schagen zien geluk aan voor beschaving

Wat is nu precies geluk? En kan een overheid bijdragen aan het geluk van mensen? De wethouders Van Dijk en Blonk zeggen van wel. Ze komen met voorbeelden om dit te illustreren: het scheppen van geluksplekken, het geven van geluksbudgetten om zo mensen uit hun sociaal isolement te halen, het afschaffen van eigen bijdragen, het maken van ontmoetingsplekken in dorpen en wijken. En verder kunnen arme gezinnen met kinderen en arme ouderen rekenen op financiële tegemoetkomingen. Maar praten we nu hierover geluk of over gewoon sociaal beleid?  

De wethouders leggen geluk uit in materialistische zin: geld en goed maken mensen gelukkig. Maar is geluk niet vooral een zaak van de psyche? Zen heeft een aantoonbaar effect, las ik ergens. Alleen Jezus kan je gelukkig maken, las ik verderop. Arm leven en toch gelukkig zijn. Het kan. Geluk is vooral een kwestie van het gevoel. Uit onderzoek is gebleken dat bijvoorbeeld mensen die veel geld winnen even gelukkiger zijn, maar na korte tijd weer net zo sacherijnig als voorheen. Geluk gaat niet om geld of kortstondige kicks. Het gaat dieper. Je trots voelen geeft een diep geluksgevoel omdat jezelf iets hebt bereikt dat je niet voor mogelijk hield. En is geven niet beter dan te nemen.  

Hoogleraar Herman Pleij die onlangs te gast was bij Jeroen Pauw kondigde aan een essay te gaan schrijven over het onderwerp. Pleij was een paar maanden geleden in Schagen als spreker op een conferentie georganiseerd door de gemeente die over geluk ging. In de tv-uitzending deed hij wat schamper over wat hij in Schagen had gehoord. Daar lopen geluksambtenaren rond en in Almelo ook, schamperde hij. Hij vindt dat geluk een uitgewoond containerbegrip is geworden. Dat het wordt verward met welbevinden en welzijn. Taken die gemeenten altijd al doen.

Maar toen hij hoorde dat Schagen individuele mensen op het oog heeft schudde hij zijn hoofd. Geluk kan je niet opleggen; dat wordt opgedrongen geluk en dat is gevaarlijk, vindt hij. Inderdaad, geluk staatkundig organiseren moeten we niet willen. Als het aan Pleij ligt, wordt geluk weer exclusief en niet iets wat voor je wordt belegd.  

Als onze wethouders het hebben over geluk dan bedoelen zij volgens mij voldoening, tevredenheid, bijvoorbeeld dat er weer perspectief komt in iemands leven. Er hoeft in Schagen niemand door de bodem te zakken. Dit is de bottom line van hun verhaal. Maar moeten we dit geluk noemen of gewoon een teken van beschaving. Ik denk het laatste.

Eugeen Hoekstra