Vertroetel je ouders !

Eenzaamheid is van alle tijden, maar het wordt echt een maatschappelijk probleem als het aantal eenzamen enorm toeneemt. En dit lijkt nu het geval te zijn. Volgens de cijfers voelt 30% van de volwassen Nederlanders zich wel eens eenzaam. Volgens het onderzoek wordt gezegd dat eenzaamheid zo schadelijk is als 15 sigaretten per dag roken of alcoholist zijn en 2 keer zo schadelijk als overgewicht.

Toch klagen mensen, vanwege schaamtegevoelens, zelden bij een hulpverlener rechtstreeks over gevoelens van eenzaamheid. Eenzaamheid is een taboe, mensen lopen er niet graag mee te koop.

Eigenlijk komt eenzaamheid onder alle leeftijdsgroepen voor. Eenzaamheid komt bijvoorbeeld veel voor onder mensen die net gescheiden zijn, de partner is overleden en bij jongeren die naar een andere stad zijn verhuisd vanwege studie of een nieuwe baan.

Je hebt sociale en emotionele eenzaamheid. Sociale eenzaamheid komt door te weinig contacten met mensen om met hen belangrijke zaken in het leven mee te delen. Emotionele eenzaamheid verwijst naar het missen van een vertrouwde persoon.

Onder ouderen neemt de kans op eenzaamheid vooral toe vanaf 75 jaar. Zo voelt 50% van de alleroudsten zich eenzaam. Oorzaken zijn de slechter wordende gezondheid, verminderde mobiliteit en het verlies van een partner.

Eenzaamheid wordt m.i. te vaak toegeschreven aan de persoon zelf. Dat het aan hem of haar ligt. Komt de stoel niet uit. Maar eenzaamheid heeft vooral ook met maatschappelijke factoren te maken. Een laag inkomen, hoge woonlasten, hoge eigen bijdragen en dure zorg.  Het wordt dan erg moeilijk om geld over te houden om er iets leuks mee te doen? Het is sappelen om elke maand rond te komen.

Er is nog een reden om de deur niet uit te komen. Ik noem toenemende onveiligheidsgevoelens die maken dat ouderen ’s avonds de deur niet uitgaan. Ook de woonomgeving is van invloed op het risico van eenzaamheid. Mensen die in stapelbouw wonen, blijken minder contact met hun buren te hebben en zijn vaker eenzaam dan mensen die in een eengezinswoning wonen.

Soms is er een andere reden zoals een ouder echtpaar dat zo in elkaar opgaat dat beide partners vergeten een sociaal netwerk op te bouwen en een hobby zoeken. Dit is van belang mocht een van de partners er niet meer zijn.

Nog een reden: de samenleving is te weinig gespitst om op mensen te letten die door een traumatische gebeurtenis de regie kwijt zijn en steun nodig hebben. Hoeveel mensen liggen weken en maanden niet dood in hun huis?

Gevoelens van eenzaamheid komen ook voor onder laagopgeleide jongeren en jongeren met lichamelijke of psychische problematiek. Jongeren die eenzaam zijn, hebben baat bij computergebruik. Ze alleen in een praatgroep zetten, is geen redmiddel. ‘Zet vijf verlegen mensen aan tafel, dat wordt niet gezellig,’ zegt  Theo van Tilburg, hoogleraar sociologie aan de Vrije Universiteit.

Je ziet steeds meer kleine ondernemingen verschijnen die ouderen een zinvolle daginvulling bezorgen. Dit kan van alles zijn. Zo bestaat er een bedrijf met de naam Vertroetel je Ouders. Een wandeling met iemand maken. Iemand inhuren om piano te spelen. Het heet betaalde aandacht. Goed idee?  Er zijn mensen die het geen goed idee vinden dat je betaalt om bezig te worden gehouden. Maar hoe erg is dit? Kinderen hebben vaak geen tijd en lopen met een schuldgevoel rond en betalen grif voor het vermaken van hun oud moeder of vader.

En geïndiceerde ouderen hebben recht op een persoonsgebonden budget en kunnen dit uit dat budget bekostigen. Ook zijn er experimenten met robots die de eenzaamheid verlichten door hun aanwezigheid en het praten wat ze doen. Kortom, als het aan de markt ligt zijn de eenzaamheidsgevoelens zo voorbij.

Eugeen Hoekstra