Traditionele gemeenteraad moet op de helling

Het politieke seizoen in Schagen is voorbij. Het zomerreces is begonnen. Onze volksvertegenwoordigers zijn moe van het vergaderen en zijn toe aan een periode van rust en naar ik hoop van inkeer. En wij kiezers moeten hetzelfde doen: hebben wij ons vertegenwoordigd gevoeld door de 29 gemeenteraadsleden? Luisteren ze echt naar ons kiezers?

Onlangs was ik op een bijeenkomst waar het ging over het subsidiebeleid van de gemeente tot nu toe? Het merkwaardige was dat niet de gemeenteraad, onze volksvertegenwoordigers, deze bijeenkomst had georganiseerd, je zou dit verwachten omdat zij gaan over het beleid en het geld,  maar door de wethouder en zijn ambtenaren, mensen die wij niet hebben gekozen.

De Tweede Kamer houdt regelmatig hoorzittingen omdat de leden willen weten hoe het beleid dat zij hebben vastgesteld uitpakt in de praktijk. Ze houden hoorzittingen over tegenstellingen in het onderwijs, over armoede, over huisvesting, persoonsgebonden budgetten en noem maar op. De minister laat zich adviseren door adviesraden, de volksvertegenwoordigers door de mensen zelf die aan de lijve ondervinden wat beleid met hen doet. Maar ze houden ook hoorzittingen als er nieuw beleid op stapel staat. Als het kabinet met nieuwe wetgeving komt. Dan willen ze graag weten wat het maatschappelijk middenveld ervan vindt.     

Gelukkig wordt deze methode ook in steeds meer gemeenten gevolgd, rondetafelgesprekken heten ze hier, maar het komt op hetzelfde neer: het aangaan van betekenisvolle dialogen met burgers, professionals en ondernemers. Maar in Schagen niet van dit alles. Het blijft bij een paar themabijeenkomsten die meer gehouden worden om het spel (wie kan het beste argumenteren) dan om de knikkers (het is vooral een show). De huidige onvrede over de werking van de lokale democratie roept om hervorming van het bestel.

We moeten met elkaar vaststellen dat we opgescheept zitten  met een archaïsch door de tijd overbodig geworden democratisch stelsel waarvan de legitimiteit ernstig is aangetast. Steeds minder mensen zijn lid van een politieke partij en steeds minder mensen gaan stemmen. 

Politieke partijen doen hun best om het kiezerspubliek te bereiken maar hier gaat het om de collectieve verantwoordelijkheid van de gemeenteraad: eerst het volk dan het besluit. Dit moet je niet uit handen geven aan het gemeentebestuur. De huidige praktijk dat een burger zich naar de inspraakmicrofoon moet worstelen is niet voldoende: de raad moet naar de burgers toe.

Ook het traditionele politieke coalitie­akkoord is niet meer van deze tijd. Het moet worden vervangen door een ‘burger­akkoord’. Daarin wordt na overleg met maatschappelijke bewegingen benoemd welke vraagstukken de komende jaren worden aangepakt en welke maatschappelijke partijen daarbij worden betrokken. Gemeenteraadsleden moeten het contact met de samenleving niet overlaten aan het gemeentebestuur. Ze zijn aan hun stand verplicht om continue in gesprek te zijn met het volk.

Eugeen Hoekstra