Oude wijn in nieuwe zakken

De gemeente wil graag aan de slag met de inwoners om zo te laten zien dat burgerparticipatie haar menens is. Zo heeft de gemeente € 20.000, – uitgetrokken voor buurtideeën en € 100.000, – voor goede ideeën voor de openbare ruimte volgend jaar. Het gemeentebestuur weet dat burgers met alle ideeën en plannen rondlopen waarmee ze hun buurt willen verfraaien en we leven tenslotte in een tijd van burgerparticipatie en dan moet het raar lopen dat u burger op uw handen blijft zitten. Kom op, we moeten aan de slag.

U weet beslist wel wat nodig is in uw omgeving. Ik help u even: speeltoestellen voor de kinderen, een leuke picknicktafel voor de volwassenen , een robuuste vissteiger voor jan en alleman, een kunstwerk of fleurige plantjes die u samen met uw buurtjes bij tijd en wijlen bewatert en ontdoet van slakken. Kortom, we gaan terug in de tijd. Toen heette dit het opleuken of opzomeren van de buurt. Ambtelijk gezegd heette dit sociale vernieuwing. Ik praat over de begin jaren negentig van de vorige eeuw. Lijkt weer terug van weggeweest.

De sociale vernieuwing kwam er om de verantwoordelijkheid van de burgers te stimuleren in die zin dat ze zich medeverantwoordelijk voelen voor de openbare ruimte, dat deze wordt gezien als een gemeenschappelijk bezit. De vaak gehoorde slogan was: “Schoon en veilig, daar gaat het om!” Nu gaat het ook weer over burgerzin en betrokkenheid bij buurt en wijk. Wat dit betreft is er niets nieuws onder de zon: oude wijn in nieuwe zakken.

Ik herinner mij nog dat ik toen als gemeenteraadslid samen met de toenmalig wethouder Ellen van Galen en een paar andere raadsleden een reis per trein ondernamen naar Den Bosch om een conferentie bij te wonen over sociale vernieuwing. Het was een heel leuke reis en de conferentie was ook best boeiend, maar thuisgekomen wisten we al dat de slogan ‘Wees wijs in de wijk’ weinig zal uithalen in Schagen. Overigens ging de sociale vernieuwing in ons land na een paar jaar als een nachtkaars uit.

De schuld ligt bij de overheid. Na een paar jaar stoppen de gemeenten ermee en denken dan dat de burgers zich blijven inspannen voor wijk en buurt. Maar dat is niet zo. En dat kun je de burgers niet kwalijk nemen. Iets realiseren is niet het moeilijkste, volhouden en in stand houden is dit des temeer.  Beheer en onderhoud van een project kosten geld. En dat geld moet toch van de gemeente komen. Als de overheid vervolgens snoeiharde bezuinigingen doorvoert haken burgers massaal af.

Toen noemde men dit sociale vernieuwing, nu heet het de participatiesamenleving, maar het komt op het zelfde neer. De burgers laten zich weer verleiden om met allerlei ideeën te komen voor het opleuken van de buurt. Maar fundamenteel verandert er niets. De aanpak is nog steeds paternalistisch van aard. Het idee is niet slecht, maar komt uit dezelfde koker als vanouds. Het is de gemeente die bepaalt wat de criteria moeten zijn, die beoordeelt zelf of een idee subsidiewaardig is en die zelf het geld uitkeert. Om het gemakkelijk te maken heeft de gemeente een stappenplan ontworpen dat de gedachte doet postvatten dat we allemaal ongelooflijke domme mensen zijn die aan de hand moeten worden genomen om te voorkomen dat we met zelfzuchtige voorstellen komen.  

Het stappenplan is eigenlijk niet het probleem, maar het feit dat de gemeente deze maakt zonder de burgers te horen. Hier steekt weer het oude denken de kop op. Nog steeds is er de neiging om alles onder controle te houden en elk risico te mijden. De gemeente wil graag  voor Sinter Klaas spelen maar bepaalt zelf wie de gelukkige is.

Eugeen Hoekstra