Laten we de gemeenten meer belasting heffen?

Goed idee? Gemeenten in staat stellen om meer belasting te heffen? Het past in het idee om de lokale democratie te versterken. Het wetenschappelijk Instituut van het CDA houdt hiervoor een pleidooi. Meer gemeentebelasting betekent minder belasting aan de Staat. Doen?

Een bezwaar is dat de inkomstenbelasting allerlei aftrekposten kent waardoor je minder belasting betaalt. Ik ben bang dat gemeenten de rubriek aftrekposten zullen overslaan (veel te ingewikkeld), zodat we per saldo er toch op achteruit gaan. Het CDA denkt dat voor de uitbreiding van het belastingregime bij gemeenten een breed draagvlak is. Bedoeld wordt onder de politici, maar hoe zit het met ons als belastingbetalers? Wordt ons nog iets gevraagd?    

De betrouwbaarheid van gemeenten heeft een knauw gekregen door de manier waarop sommige gemeenten omgaan met de taken die ze door het Rijk hebben gekregen. Er moeten rechters aan te pas komen om ze uit te leggen hoe ze wetten moeten lezen.

Verder gaat er geen maand voorbij of er staat wel een verhaal in de krant van frauduleuze raadsleden en wethouders. Of van gemeenten die grote overschotten overhouden op de zorg die tot het bot is uitgekleed. Verder werken gemeenten met gebrekkige onveilige ICT-systemen en gaan ze erg gemakkelijk om met de privacy van mensen omdat ze het ook niet goed weten.

Het voorstel van het CDA lokt ook nieuwe gemeentelijke herindelingen uit want bij een groter belastingregime hoort ook een grotere gemeente. Op zich zelf is dit logisch, maar ervaringen van gemeentelijke fusies tot nu toe zijn niet gunstig te noemen. Het idee dat door een fusie een gemeente goedkoper wordt omdat taken efficiënter gedaan kunnen worden is inmiddels gelogenstraft. Zo zijn gemeentelijke belastingen in Schagen na de fusie alleen maar omhoog gegaan. De laatste keer met maar liefst 9 %. Natuurlijk heeft dit laatste een reden, maar het feit ligt er wel.

Ook als de gemeenten meer belastingen mogen heffen, dan nog zitten ze stevig verklonken aan het Rijk dat bepaalt hoeveel geld de gemeenten elk jaar krijgen. Gaat het Rijk bezuinigen dan zijn het de gemeenten die dit het eerste merken. En zo zijn gemeenten niet veel meer dan het doorgeefluik van het Rijk. Maar ook op het gebied van de ruimtelijke ordening en huizenbouw hebben gemeenten te maken met een hogere overheid. In dit geval de provincie.

Zij bepaalt waar en hoeveel er gebouwd mag worden. Alleen de grote steden hebben macht en geld genoeg om eigenstandig beleid te voeren. Met andere woorden de beleidsruimte van de meeste gemeenten is beperkt. Uitbreiding van de belastingruimte voor gemeenten zal dus gepaard moeten gaan met een uitbreiding van bevoegdheden; dus met veel meer beleidsruimte. Anders heeft het geen zin.

We weten hoe het is gegaan met de bestuurlijke fusies in Nederland. Minister Plasterk zou er zich sterk voor maken. Hij zou Nederland herscheppen in landsdelen. Hij zou gemeenten maken met minimaal 100 duizend inwoners. Allemaal niets van terechtgekomen. Dat is ook de reden waarom de decentralisaties zou desastreus verlopen. Het is een krankzinnige versnippering geworden van zorg en sociale arbeid. Sommige zorginstellingen moeten met vijftig gemeenten een contract sluiten. En elke gemeente heeft haar eigen formulieren en voorwaarden en tarieven. Totale gekte.   

Zolang het openbaar bestuur in Nederland niet is gemoderniseerd en we blijven werken zoals we nu werken heeft de uitbreiding van de belastingruimte voor gemeenten weinig zin. Daarbij komt dat in ons land rechtsgelijkheid voor iedereen, waar je ook woont, zeer belangrijk wordt gevonden. Vraag de bewoners wat ze er van vinden.

Eugeen Hoekstra