Jagen op oude mensen

Het wijkteamlid dat op bezoek is bij een hoogbejaarde vrouw vanwege de huishoudelijke hulp, vraagt haar tijdens het keukentafelgesprek pardoes of zij beslissingen kan nemen. De hulpbehoevende vrouw kijkt de huisbezoeker met vragende ogen aan en vraagt zich af waarom hij dit wil weten. Natuurlijk kan ik beslissingen nemen, dacht zij bij zich zelf. ‘Ja, waarom niet. Maar waarom vraagt u dit?’

De huisbezoeker hoeft niet te aarzelen.’ Dan krijgt u geen huishoudelijke hulp 2. Deze hulp is voor mensen die dit niet goed kunnen. U kunt het wel. Dus krijgt u geen hulp. Dat is zo beslist door de gemeenteraad.’ De vrouw kan zijn oren niet geloven. ‘Hoe kunt u dit zeggen. De ene beslissing is de andere niet. Het maakt verschil of ik beslis om de thermostaat een graadje hoger te stellen of om iemand te regelen die voor mij de boodschappen doet. Dat is andere koek.”

Het wijkteamlid wil het verschil niet zien en noteert dat mevrouw vindt dat zij beslissingen kan nemen. Een paar dagen later ligt het gespreksverslag op haar  deurmat. Onder het kopje mentale beperking staat dat mevrouw geen cognitieve problemen heeft. Nooit gezegd, bromt ze. “Mijn beperkingen zijn niet verdwenen ook als ze vinden dat ik bij de pinken ben. En dat ik kan bellen betekent nog niet dat ik mijn huishouden op orde krijg.” Het is natuurlijk van de gekke dat de gemeente Schagen jaagt op oude mensen om hun zorgzekerheid in de war te schoppen.

Eigen regie klinkt vanzelfsprekend maar als er een ziekte of een beperking in het spel komt is eigen regie ineens ver te zoeken. Kennis, inzicht en de factoren die veel invloed hebben op lichamelijke en geestelijke beperkingen zijn van groot belang om regie te kunnen blijven voeren.

Pijn, benauwdheid, medicijnengebruik zijn van invloed op de geestelijke gesteldheid van iemand. De ziekte de baas willen zijn kost al zo veel van de zieke, dat hij of zij geen fut meer heeft om achter allerlei zaken aan te gaan. Dat schiet erbij in.

Eigen regie kan op verschillende manieren worden uitgelegd. De gemeente legt het accent op dingen regelen met steun van het sociale netwerk. De cliënt denkt niet zo. Hij denkt bij eigen regie: alles zelf kunnen doen. Zo min mogelijk laten doen. Niet afhankelijk willen zijn van anderen. Door afhankelijkheid van derden zeggen ze invloed te verliezen op hun eigen manier van leven.

Een voorbeeld: de buurvrouw gaat mee boodschappen doen, dan bepaalt de buurvrouw de winkel en de dag waarop de boodschappen plaats vinden. De verpleegkundige komt bloed prikken op de dag die zij heeft gepland. Kortom, wat de gemeente doet is de ene afhankelijkheid (die van de professionele thuishulp) in ruilen voor de andere (de vrijwilliger). Met dit verschil: op de thuishulp kan ze rekenen, op de vrijwilliger moet ze nog maar zien.  

Vaak schermt de gemeente ook met het begrip maatwerk. Met maatwerk is niets mis mee, maar er bestaat eenmaal een grondrecht op zorg en bestaanszekerheid voor burgers. De gemeenteraad moet bepalen wat de gemeente onder goede zorg verstaat, stelde onlangs Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Maar dit is door de raad van Schagen in feite nooit gebeurd.

 Eugeen Hoekstra