Het onzichtbare wijkteam – een column

Ooit van gehoord? Of gezien? Transparantie en openheid zou je de wijkteams toewensen. Ze staan klaar om mensen te helpen die zijn vastgelopen. Maar zijn ze zichtbaar? Zoals in Zaandam waar ik regelmatig kom en daar ik weer het vrolijke bord zie staan voor het verzorgingshuis met een pijl die wijst naar de ingang en een uitnodiging om vooral binnen te komen.

De koffie smaakt prima. Ik zeg dat ik geen inwoner ben van Zaanstad, maar niettemin best nieuwsgierig ben naar hun rol in deze volksbuurt. Er zijn veel mensen met schulden, te laag inkomen, slechte gezondheid, scheidingen en werkloosheid, zegt een aardige medewerkster. De laagdrempeligheid maakt dat buurtbewoners met hun problemen zonder schroom binnenstappen.

Als ik afscheid neem zegt een aardige mevrouw van het wijkteam tegen me dat ze 50 duizend euro hebben gekregen van de gemeente. Met dit geld kunnen we schrijnende situaties oplossen in onze buurt en het werkt nu al, klinkt het opgewekt. Het geld mogen de professionals van wijkteams besteden aan zaken op het gebied van werk, woning of armoedebestrijding. Dat kan ook gaan om de vergoeding van een laptop of de aanschaf van een fiets.

Ik ben jaloers als ik dit hoor want in Schagen hebben de wijkteams vooral een baliefunctie. Toch is dit niet helemaal waar. Wijkteamleden gingen wel degelijk op pad, traden naar buiten en brachten huisbezoeken bij cliënten die huishoudelijke hulp hebben via de gemeente.

Zij kwamen vertellen dat de gemeente stopt met de eenvoudige huishoudelijke hulp waarvan wij nu weten dat dit wettelijk helemaal niet mag. Neemt niet weg dat door de huisbezoeken annex keukentafelgesprekken de wijkteams een gezicht hebben gekregen.

Ze kwamen immers over de vloer bij mensen en op zich zelf juich ik dit toe. Jammer is nu wel dat zij worden herinnerd aan boodschappers van een foutief verhaal en dat stemt niet vrolijk. Hun boodschap dat de eenvoudige huishoudelijke hulp bleek niet te kloppen en dat is niet goed voor de geloofwaardigheid van de wijkteamleden.

Nu het allemaal anders ligt zou je verwachten dat de  consulenten weer een bezoekje brengen bij deze mensen, maar dan om de gewijzigde situatie uit te leggen en zo ook te werken aan herstel van vertrouwen.

De gemeente kiest echter voor een brief. Dat is inderdaad goedkoper maar erg cliëntvriendelijk is het niet. Daarbij mag best meewegen dat de gemeente ook iets heeft uit te leggen. Betrokken cliënten, vaak hoogbejaard, zijn door een heel moeilijke tijd gegaan, hun zorgzekerheid werd ongewis en de onrust die dit meebracht maakten voor hen de dagen en nachten zwaar.

Het wijkteamlid heeft in een huisbezoek een verkeerde voorstelling van zaken gegeven en dan is het kies om ook in een huisbezoek het verhaal recht te zetten. Daarvoor is geen geld. Wel geld voor het slechte nieuws, geen geld om het goede nieuws te vertellen.

Zaandam liet mij zien hoe sociale wijkteams een goede rol kunnen spelen in sociaal zwakke buurten. Naast een ondersteuningscomponent hebben de wijkteams vooral ook een samenlevingscomponent. Zeg maar wat vroeger opbouwwerk heette. Waar bewoners in de wijk met hun vragen en ideeën terecht kunnen. Waar ook gewerkt wordt aan het versterken van de eigen kracht en het ‘zelfoplossend vermogen’ van bewoners. Het complete plaatje.

Ik noem het outreachend werken (zoals het bereiken van zorgmijders) en het organiseren van nuldelijnszorg (mantelzorgers en zorgvrijwilligers). Het gevaar bestaat echter dat het niks wordt met de wijkteams in Schagen. Dat deze doelen buiten schot blijven en dat de wijkteams in feite een voortzetting zijn van de oude sociale dienst en het Wmo-zorgloket. Daar hebben ze de handen al vol aan. Als dit zo is, dan moeten we het geen wijkteams meer noemen.

Eugeen Hoekstra