Column: ‘Winkel’diefstal Molenstraat 17 en 25

De vier partijen die straks samen de macht in Nederland delen zijn aan het ‘onderhandelen’ over de Grondwet. Dat komt omdat het programma van de PVV op veel punten niet verenigbaar is met de Grondwet. De vraag is hoe lang die punten in de ijskast van Wilders zullen blijven. In hoeverre zal aan de Grondwet worden geknabbeld? In hoeverre blijven de grondrechten van burgers van kracht?

Artikel 1 van onze Grondwet windt er wat dat betreft geen doekjes om: ‘Allen die zich in Nederland bevinden worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.’ Iedereen is voor de wet gelijk. Wie kan daar nu tegen zijn?
De geschiedenis laat zien dat het zeker mogelijk is de Grondwet en de grondrechten van burgers buiten werking te stellen. In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw kreeg de Duitse NSDAP veel aanhangers. In 1923 probeerde Adolf Hitler, de leider van deze partij, de macht over te nemen maar werd gevangengezet. In de gevangenis schreef hij een boek, waarin hij de Joden van alle problemen de schuld gaf. In 1933 werd Hitler alsnog het hoofd van de regering en in die hoedanigheid was hij in staat de Grondwet en de grondrechten van burgers buiten spel te zetten. Duitsland veranderde in korte tijd van een democratie in een dictatuur. Hij pakte de Joden hun burgerrechten helemaal af en tegenstanders werden ‘onschadelijk’ gemaakt. In vernietigingskampen werden zes miljoen Joden vermoord. Ook ontketende hij een oorlog waarin zo’n 55-70 miljoen mensen omkwamen. De Duitse Grondwet werd volledig met voeten getreden.

Al snel was ook Nederland aan de beurt. Kort na de inval was ook de Nederlandse Grondwet niets meer waard. Hitlers bevelen werden ook hier opgevolgd met alle gevolgen vandien. Een hele bevolkingsgroep was niet meer veilig. Alle burgerrechten werd ze ontnomen. Dat had ook gevolgen voor een groep Schagenezen. Zo’n 15-20 Joodse Schagenezen werden in de oorlog in eerste instantie gedwongen te verhuizen naar Amsterdam. Vandaaruit werden ze vervoerd naar vernietigingskampen. Hun bezittingen werden gestolen door de Duitsers. Alles raakten ze kwijt. Zelfs hun leven.

Voor wat betreft hun bezittingen was het een grove schending van artikel 14 in onze Grondwet. Dat zegt: ‘Onteigening kan alleen geschieden in het algemeen belang en tegen een vooraf verzekerde schadeloosstelling.’ Maar hier had de meedogenloze bezetter geen boodschap aan. Ook in Schagen werden panden gestolen.

In de loop van de oorlog kwamen twee winkels aan de Molenstraat 17 en 25 te koop. Beide panden waren gestolen van de familie De Vries. Op nummer 25 was in de jaren dertig een winkel waar je kinderwagens, schoonmaakmiddelen, serviezen, schilderijen en houten trapjes en wat dies meer zij kon kopen. De zaak werd gedreven door eigenaar S. de Vries. Op nummer 17 was een ‘grutterij’ gehuisvest. Beide panden werden door de bezetter in handen gegeven van een ‘beheerder’ c.q. makelaar, de Amsterdammer Johannes Petrus Everout, die het lukte om kopers voor beide panden te vinden. Het leverde hem 2% courtage op. Deze man was betrokken bij de verkoop van duizenden panden, vooral in Amsterdam. Zelf ‘kocht’ hij voor een prikkie een geroofde villa in Amsterdam.

Molenstraat 25 werd gekocht door W. Bremer uit Anna Paulowna voor slechts ƒ5750,– . Een meevallertje dus voor de heer Bremer. Molenstraat 17 werd gekocht door Willem Schaafsma, die al een elektronica winkel op nummer 19 had. Ook een meevallertje voor Schaafsma. Hij moest een bedrag van ƒ6000,– voor het pand neertellen. Wisten de heren kopers wel dat ze hadden meegewerkt aan immorele transacties? Natuurlijk wisten ze dat de panden toebehoorden aan Joodse plaatsgenoten. Van het bedrag dat Schaafsma betaalde ging er ƒ120,– naar collaborateur Everout en ƒ60,– naar notaris De Boer.

Wat er overbleef van de koopsommen werd gestort in de kas van de ‘Vermögens Verwaltungs und Rentenanstalt’ (VVR) die was opgericht door de door Hitler aangestelde Reichskommissar Seyss-Inquart. Vervolgens kwam het geld op de ‘roofbank’ Lippmann, Rosenthal & Co terecht.

Hitler-Duitsland had alle burgerrechten afgeschaft. We waren in een verschrikkelijke maatschappij beland. Na de oorlog werd duidelijk hoe groot de schade was die door Hitler-Duitsland was aangericht. Hoe groot het leed van de Joodse bevolkingsgroep was geweest. Wat rechtgezet kon worden moest daadkrachtig worden aangepakt. Zo nodig moesten geroofde eigendommen worden teruggegeven. Met zogenaamde ‘oorlogskopers’, maar meer passend is het deze mensen ‘helers’ te noemen, werden regelingen getroffen om nabestaanden tegemoet te komen. Ook de nabestaanden van de familie De Vries wisten uiteindelijk een overeenkomst te sluiten met oorlogskopers Bremer en Schaafsma. De laatste lag in eerste instantie dwars zodat hij en de familie De Vries pas in 1952 tot een vergelijk kwamen. Blijkbaar was Schaafsma niet tot het besef gekomen dat hij immoreel had gehandeld in de oorlog.

De moraal van dit verhaal? Als er aan de Grondwet wordt gemorreld en bepaalde delen ervan worden afgeschaft kan de democratie gevaar lopen en sommige bevolkingsgroepen ernstig worden gediscrimineerd. We moeten zuinig zijn op onze Grondwet en deze niet op de onderhandelingstafel gooien…