Column: VVD vreest dat kabinet Pallas laat vallen

Wanneer Pallas, de kernreactor die de huidige in Petten moet vervangen, niet komt dan staan volgens de provincie circa 1000 banen op de tocht op de Energy & Health Campus in Petten, maar tevens een vergelijkbaar aantal banen dat indirect verloren gaat bij toeleveranciers en afnemers van de Energy & Health Campus.

De ontwikkeling van de Energy & Health Campus zal ernstig stagneren als Pallas niet het health-cluster komt versterken. Dit blijkt uit antwoorden van Gedeputeerde Staten aan de VVD-Statenfractie, die ook duidelijkheid wil over de lening van 40 miljoen euro die de provincie in het voortraject heeft gestoken. Is de provincie dit geld kwijt?

De provincie schrijft dat een gezonde, op groei gerichte campusontwikkeling ondenkbaar is zonder de realisatie de nieuwe reactor. Het op de site aanwezige bedrijf Curium verwerkt isotopen die geproduceerd worden in de reactor. De vraag is wat dit bedrijf zal doen als er geen isotopen meer geproduceerd zouden worden in Petten.

Op 26 januari heeft het provinciale bestuur een brief geschreven aan de minister van Medische Zorg en Sport waarin ze het belang van de Pallas-reactor benadrukt en spreekt de vrees uit dat de ontwikkeling van de campus ernstig dreigt te stagneren als Pallas niet het health-cluster komt versterken.

De vrees dat Pallas er niet zal komen, heeft te maken met het afhaken van de private financiers. Zij willen alleen investeren als zij garanties krijgen over het verkrijgen van de noodzakelijke vergunningen, de toekomstige afschakeling en ontmanteling van de Hoge Flux Reactor, het vrijwaren van de verantwoordelijkheid voor het verwerken van het historisch radioactief afval en inzicht krijgen in de verwachte kosten, opbrengsten en (bouw)risico’s. De minister heeft aangegeven dat zij die garanties niet kan geven.

De lening van 40 miljoen euro van de provincie moet voor het einde van 2021 terugbetaald worden op het moment dat private financiers het project overnemen. Mocht het zo zijn dat het Rijk het Pallas-project als publiek project overneemt, dan zal de provincie met het Rijk overleggen over terugbetaling van de lening. Gaat het project helemaal niet door dan is de provincie haar geld kwijt.

De VVD-Statenfractie vreest een politieke move binnen het kabinet door de komst van het Amerikaanse bedrijf SHINE Medical Technologies in Groningen dat medische isotopen fabriceert. De Tweede Kamer heeft bij motie aangegeven dat de bouw van de isotopenfabriek in Groningen gestimuleerd moet worden. Pallas dreigt zo het onderspit te delven.

SHINE werkt met een deeltjesversneller. Die productietechniek is volgens SHINE niet alleen goedkoper, maar levert ook aanzienlijk minder nucleair afval op. Het kan zo maar zijn dat door SHINE het kabinet in één klap verlost wordt van het hoofdpijndossier Pallas met zijn financiële onzekerheden en onbestendige toekomst door opkomende concurrenten die beter en goedkoper presteren.   

SHINE wil in 2023 beginnen met de bouw van de fabriek die in 2025 40.000 isotopenkits per dag moet produceren. Alles staat of valt met de vraag of deze isotopen gelijkwaardig aan (of beter) dan de isotopen die Pallas gaat produceren. Experts zeggen nog steeds dat dit niet het geval is en dat Pallas noodzakelijk is.

De minister gaat de Tweede Kamer in het voorjaar nader informeren over de alternatieven voor het geval dat er geen nieuwe reactor wordt gebouwd. Dit brengt in de komende maanden grote onzekerheid met zich mee voor de toekomst van het Pallas-project.

Eugeen Hoekstra