Column: Vluchtelingen in psychische nood

Kortgeleden werd in Schagen een naakte, verwarde man door de politie opgepakt en enkele uren later probeerde een vluchteling zelfmoord te plegen. Dat alles vond plaats in en nabij de Noodopvang Schagen. Het is dan ook een allesbehalve ideale locatie om meer dan tweehonderd vluchtelingen op te vangen. Dat kan stukken beter en menswaardiger, als de politiek dat maar wil en het geld ervoor over heeft. Vluchtelingen zijn namelijk net als iedereen, gewone mensen, en hebben het een en ander nodig om zich ook als zodanig te kunnen gedragen. De blote man verkeerde volgens de berichtgeving in verwarde toestand. Zoiets heet in de psychiatrie een psychose. Je bent zogezegd de kluts kwijt omdat je niet meer in de realiteit wortelt, geen contact meer hebt met de fysieke en sociale omgeving die je omringen. Je komt terecht in een waandenkbeeld van een niet bestaande wereld waarin je voor de reële wereld onbegrijpelijk gedrag gaat vertonen of waarin je er alles aan doet om je aan de echte wereld te onttrekken door de hand aan jezelf te slaan. Je wilt weg uit die benarde toestand.

Enige tijd geleden schreef ik een column over de situatie in Schagen. Eigenlijk krijgen de gevluchte mensen daar alleen maar bed, bad en brood. Getracht wordt ze enige sociale begeleiding te geven, maar dat lijkt niet erg veel zoden aan de dijk te zetten. Getuige de incidenten die zich nu voordoen. Het zijn uitingen van psychische nood. De huisvesting laat dan ook veel te wensen over. En met een minister van PVV-huize zal er niet veel aan gesleuteld worden en de opvang zal eerder nog basaler worden, want zij is ze liever kwijt dan rijk. Er worden, als het aan haar ligt, beslist geen ‘extraatjes’ uitgedeeld, zoals een uitje naar de Efteling. En die schrale opvang lijkt al erg lang een constante te zijn.

Ik citeer uit mijn eerdere column: De opvang van vluchtelingen, zoals nu bijvoorbeeld in Schagen, is niet nieuw. Als we naar de geschiedenis kijken, zijn er vaak mensen uit andere landen naar Nederland gevlucht. Zo kwam er in de Eerste Wereldoorlog een groot aantal Belgen naar Nederland omdat de Duitsers daar flink huishielden. In de dertiger jaren kwamen veel Duitse Joden naar Nederland omdat zij in hun land als minderwaardige mensen werden beschouwd en vervolgd. Zij werden niet echt hartelijk door de Nederlandse overheid ontvangen.

En in de tachtiger jaren van de vorige eeuw kwamen er veel mensen uit Sri Lanka naar Nederland. De Tamils.

In maart 1985 besloot de Nederlandse regering maatregelen te nemen vanwege de grote toestroom van Tamils. De regering introduceerde toen de ‘Regeling verzorgd verblijf Tamils’ (RvvT), waarbij Tamil-asielzoekers in speciale opvangcentra werden ondergebracht. Die opvang was beslist niet gericht op integratie in de Nederlandse samenleving, maar om ze zo snel mogelijk het land uit te krijgen.

In Callantsoog werden zo’n 70 vluchtelingen ondergebracht in pension Seinpost. Ze werden niet met open armen ontvangen en kregen alleen Bed, Bad en Brood. Het ontmoedigingsbeleid in de tachtiger jaren had ‘succes’. Van de oorspronkelijke 3400 Tamil-asielzoekers verbleven er begin 1986 nog maar ongeveer 1400 in Nederland. Het bewijst dat zo’n ontmoedigingsbeleid van de Nederlandse overheid werkte.
Maar veel Tamils hadden wel te maken met grote psychische problemen, zoals depressiviteit, apathie en verveling, die vooral werden toegeschreven aan hun verblijfssituatie (vergelijkbaar met de vluchtelingen in de Noodopvang) en onzekerheid over de toekomst, versterkt door het ontmoedigingsbeleid van de overheid. Tamils kregen een aparte, uitgeklede regeling, wat leidde tot een ongelijke behandeling, met alle gevolgen vandien. In 1986 was de situatie waarin de vluchtelingen moesten leven zo verslechterd, dat er honderden in hongerstaking gingen. Ook in Callantsoog, vanwege hun miserabele levensomstandigheden. In Callantsoog probeerde een vluchteling zelfs een einde aan zijn leven te maken door in zee te lopen. Zijn psychische lijden was voor hem blijkbaar ondraaglijk. Gelukkig werd hij op tijd uit zee gevist. Einde citaat.

Mensen vluchten niet zomaar uit de regio waar ze zijn geboren en getogen. Veelal zijn ze gedwongen te vluchten door oorlog en is dat de reden om huis en haard te verlaten en om naar het ‘vrije’ westen te gaan. Het nadeel is dat zij hier andere gewoonten ervaren die veel afwijken van wat zij gewend waren in hun land van geboorte. Het grootste obstakel voor al deze mensen is wel de taal. Dat is een moeilijk te nemen barrière. Wil je deelnemen aan de Nederlandse samenleving dan zul je snel Nedrlands moeten leren. Sommige hoogopgeleide vluchtelingen zijn zich daar terdege van bewust en doen er alles aan om zich de taal zo goed en kwaad als het kan eigen te maken. Maar dat valt nog niet mee. Normaal gesproken kun je vanuit een veilige, stabiele omgeving van alles ondernemen. Zoals een studie of een stage. Of een betaalde baan. Echter, de fysieke en sociale omgeving van de mensen die in de Noodopvang wonen, laten veel te wensen over. Incidenten zoals de arrestatie van die verwarde man zullen vaker gaan voorkomen.

Vluchtelingen zijn niet slechts lichamen die opgeborgen moeten worden. Zolang er niet voor de hele mens wordt gezorgd, zullen steeds meer vluchtelingen in psychische nood geraken…