Column: Tijd om leegstaande panden te kraken?

Een leegstaand pand naast het voormalige gemeentehuis werd in de zeventiger jaren door krakers in bezit genomen. Het was een gevolg van het tekort aan woningen in Nederland. Na de Tweede Wereldoorlog was er al een groot tekort aan woningen. Pasgetrouwde stellen moesten vaak noodgedwongen bij de (schoon)ouders blijven wonen. Betaalbare woningen waren moeilijk te krijgen. De overheid probeerde dan ook op allerlei manieren de voorraad sociale huurwoningen te vergroten. Ook het woningbezit werd flink gesubsidieerd. Door middel van jaarlijkse premies en het aftrekbaar maken van betaalde rentes werd een eigen woning voor menigeen bereikbaar.

Toch bleef het ‘kraken’ van woningen lange tijd bestaan. Maar anno 2020 is de grote woningnood weer volop in het nieuws. Het lukt veel mensen nog steeds niet om een passende, betaalbare woning te vinden. Veel jongeren moeten ook nu nog noodgedwongen bij hun ouders blijven wonen. Net als vlak na de oorlog. Oudere alleenstaanden blijven in hun grote eengezinswoning wonen omdat er geen alternatieven zijn. En om een hypotheek te kunnen krijgen moet je een flink bedrag hebben gespaard. Een eigen huis is niet voor iedereen weggelegd en al helemaal niet voor starters.

Helaas is de woningnood eigenlijk nooit weggeweest en wordt met de dag nijpender. Er zijn steeds meer mensen zonder passende woonruimte. Als er woningen met een betaalbare huur beschikbaar komen zijn er erg veel belangstellenden. Sommige woningen zijn zo begerenswaardig dat er honderden mensen op reageren. Iedere week staan er op ‘woonmatch’ woningen te huur waar woningzoekenden op kunnen reageren. Blijkbaar zijn er heel veel mensen die een woning zoeken. Een betaalbare woning wel te verstaan. Niet iedereen kan een woning huren in de ‘vrije sector’. Dan ben je al snel meer dan 800 euro per maand kwijt aan huur. En je komt niet in aanmerking voor huurtoeslag. Op woonmatch staan de betaalbare woningen.

Door de schaarste aan woningen stijgen de koopprijzen en schieten de huren omhoog. De lage rente op spaargeld maakt dat investeren in stenen erg aantrekkelijk is voor kapitaalkrachtigen. Goedkope woningen worden opgekocht door vastgoedondernemingen of particuliere huisjesmelkers. Het verhuren aan Poolse gastarbeiders blijkt zeer lucratief te zijn. Er zijn bedrijven die in grote steden honderden huizen hebben opgekocht en anderen zo van de huizenmarkt ‘verdringen’.

In plattelandsgebieden zoals de Kop van Noord-Holland is grote druk ontstaan op de grotere kernen. Met name Schagen is aantrekkelijk voor forensen uit de Randstad, Het voorzieningenniveau is dan ook uitstekend en er is in Schagen (nog) geen grote leegstand van winkelpanden zoals in Den Helder het geval is. Ook Anna Paulowna (goede treinverbinding met de Randstad) is populair bij forensen. In Amsterdam betaal je al snel een huur van meer dan duizend euro voor een appartement en dat kan door de gemiddelde werknemer niet opgebracht worden.

Het gangbare type huis is de eengezinswoning. Dat soort woning wordt gebouwd voor een doorsnee-gezin en heeft meestal 3 slaapkamers. Er is op dit moment echter een duidelijke behoefte aan kleinere wooneenheden. Het is de verantwoordelijkheid van de overheid om beleid te maken dat erop gericht is iedereen passende, betaalbare huisvesting te bieden. En dat kan niet geheel aan de markt worden overgelaten. Grotere huizen zouden misschien gesplitst kunnen worden. Leegstaande winkel- en kantoorruimtes zouden omgebouwd kunnen worden in woonruimte.

Nog niet eens zo lang geleden kon je op Wieringen binnen enkele weken een woning krijgen als je je inschreef bij Beter Wonen. Dat is helaas verleden tijd. Woningbouwverenigingen moeten een ‘verhuurdersheffing’ betalen aan het Rijk. Eigenlijk is dat een huurdersheffing, want de verhuurders berekenen de kosten gewoon door aan de huurders.  Het tekort aan betaalbare woningen wordt ook daardoor steeds groter. Mensen met een minimumloon betalen een steeds groter deel van hun inkomen aan huur. Goedkope woningen zijn bijna niet te vinden. Hoog tijd dat de politiek zich met de woningnood gaat bezighouden. Of moeten woningzoekenden het heft in eigen hand nemen door net als lang geleden weer leegstaande panden te kraken?

Kees Zwaan

(Foto: Pand naast het voormalig gemeentehuis wordt gekraakt in 1973 – Niestadt-fotocollectie, Zijper Museum, Schagerbrug)