Column: Nieuw kabinet beslist over Pallas

Het Financieel Dagblad pakt uit met een artikel over de Pallasreactor waarvan onzeker is dat deze er zal komen. Oorzaken: de verwachte investering is door ontwerpaanpassingen verdubbeld en de reactor moet worden gefinancierd met publiek geld.

In haar brief van 11 maart schrijft minister Tamara van Ark (medische zorg) dat het aan het nieuw kabinet is om te beoordelen of een Europese bijdrage voldoende is om het project voort te zetten. Indien er geen substantiële Europese financiering van de grond komt zal het kabinet moeten besluiten of zij het Pallas-project wil beëindigen.

De minister eet van twee wallen. Ze verwelkomt namelijk ook het Amerikaanse technologiebedrijf Shine Medical dat medische isotopen kan fabriceren. Een duidelijke concurrent voor Pallas. Ze schrijft dat Shine dichtbij een definitief besluit is voor de bouw van een innovatieve nieuwe isotopenfabriek in Groningen.

De minister zegt zelf een lening toe aan Shine.  Dat is voor Shine voldoende aanleiding om door te gaan met de voorbereidingen. Het bedrijf heeft inmiddels een locatie op het oog in Groningen en is begonnen met de afrondende onderhandelingen, zo maakte het bedrijf deze week bekend.

De huidige kernreactor in Petten moet tot 2030 in bedrijf worden gehouden, maar de minister is er niet gerust op. Ze stelt dat voor het langer in bedrijf houden van de HFR aanvullende investeringen nodig zijn en de onderhoudskosten zullen toenemen.

Of de HFR langer dan 10 jaar kan produceren is nu niet te zeggen, gezien de ouderdom en omdat het te ingewikkeld is om technisch zo ver vooruit te kijken. Hoewel de HFR ook na 2030 nog in bedrijf kan zijn, is het nu moeilijk in te schatten of dit daadwerkelijk kan. Gezien de ouderdom zal de kans op uitval toenemen, en bovendien heeft de HFR geen uitgebreide capaciteit voor therapeutische isotopen. Kortom, Shine komt als geroepen denk ik dan.

Ook omdat Shine de mogelijkheid onderzoekt om in de toekomst zelf lutetium-177 te gaan bestralen. Het RIVM, maar bijvoorbeeld ook partijen zoals de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde en Curium, verwachten echter niet dat complexe versnellers op relatief korte termijn (binnen enkele tientallen jaren) in staat zijn om alle nu door reactoren geproduceerde isotopen te maken. Dus Pallas is nog steeds hard nodig is dan weer de conclusie. Of toch niet, bijvoorbeeld omdat Shine wel snel in staat zal zijn om Pallas voorbij te streven. Dan zijn alle investeringen in Pallas voor niets geweest. 

De verwachte kosten voor de bouw van Pallas zijn verdubbeld naar €1,4 mrd tot €2 mrd. Omdat private investeerders definitief zijn afgehaakt, kan de reactor in Petten uitsluitend nog met publiek geld worden gefinancierd. De vraag is of dat lukt. De minister hoopt op een flinke subsidie uit Europa. Ze is van mening dat Europa baat heeft bij de Pallas-reactor omdat deze voor een aanzienlijk deel zal gaan voorzien in de Europese (en wereldwijde) behoefte. 

Ze wil dat er geen onomkeerbare stappen worden gezet, zolang een nieuw kabinet nog geen positieve beslissing heeft genomen. Tegelijkertijd wil ze niet dat het project tussentijds onnodige vertraging oploopt. Concreet betekent dit dat Pallas de voorbereidende werkzaamheden mag voortzetten, maar wel de kosten moet temporiseren. Er mag geen financiering voor de bouw wordt verstrekt tot dat een definitief besluit over de voorzetting van de reactor is genomen door een nieuw kabinet.

In de begroting van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van dit jaar is een bedrag van 80 miljoen euro voor Pallas gereserveerd, waarvan een bedrag van 10 miljoen euro reeds is verstrekt. De minister is van plan nog een aanvullend bedrag van 45 miljoen euro aan Pallas te verstrekken in de vorm van een lening. Geldverspilling? Ik ben bang van wel.

Eugeen Hoekstra