Column: Moet Prinsjesdag wethouder Kruit redden?

Wethouder Joke Kruit zit met een flink gat in de begroting en geeft de schuld aan het Rijk. Prinsjesdag moet redding geven want dan wordt duidelijk of het kabinet extra geld uittrekt voor de Wmo en de Jeugdzorg. De geluiden uit de mond van minister Hugo de Jonge stemmen niet hoopvol.

De gemeenten moeten meer samenwerken en slimmer gaan werken is het parool uit Den Haag. Hoe komt het dat Kruit geld tekort komt? Het gaat om een paar miljoen euro.  Kruit vindt dat er echt iets moet gebeuren om het dreigende gat in de begroting sluitend te krijgen.

De waarheid is dat de gemeenten stonden te trappelen van ongeduld om de decentralisatie van zorgtaken op zich te nemen: wij kunnen het beter en goedkoper zeiden ze in 2015. Dat diezelfde gemeenten, Schagen incluis, nu beginnen te mekkeren dat het allemaal veel duurder is uitgevallen dan voorzien, klinkt potsierlijk: de pot verwijt de ketel dat hij zwart is.

Toch is dit niet de hele waarheid. De rijksoverheid heeft onderwijl de spelregels een beetje aangepast. Neem het fixeren van de eigen bijdrage op 17,50 euro per vier weken voor Wmo-verstrekkingen zoals huishoudelijke hulp en de scootmobiel. Dit leiden tot minder inkomsten voor de gemeenten en een toenemende vraag naar hulp doordat de inkomenstoets is losgelaten.

Rijk en arm kan nu om hulp vragen aan de gemeente, zegt Kruit. En dat is ook zo. Maar de maatregel heeft een reden: gemeenten voerden de eigen bijdrage zo hoog op dat steeds minder mensen in aanmerking kwamen voor hulp.  In 2017 kende de gemeente Schagen 1106 aanvragen om hulp toe (Wmo en Jeugd). In 2018 waren dit er nog maar 493.

Wethouder Kruit ziet de rekening hoog oplopen omdat ze twintig euro per uur moet betalen voor  huishoudelijke hulp. Zet dit tegen de inkomsten af dan komt de gemeente veel geld tekort. Dat is waar. Maar ook dit moet genuanceerd worden. Het kabinet heeft 145 miljoen beschikbaar gesteld ter compensatie van de verminderde opbrengst uit eigen bijdragen. Daar profiteert Schagen ook van.  

Daarnaast heeft Schagen voor de jeugdzorg een extra bedrag van 908 duizend euro ontvangen. Voor 2020 bedraagt de meevaller 686 duizend euro en voor 2021 687 duizend euro. Voor de jaren daarna moet het kabinet nog een beslissing nemen. Voor de Wmo mag Schagen ook rekenen op meevallers uit het gemeentefonds: 2019 590 duizend euro; 2020 603 duizend; 2021 617 duizend euro en voor 2022 625 duizend euro.

Deze cijfers nemen niet weg dat er voor de jaren 2022 en 2023 negatieve saldi zijn van ruim 2 miljoen euro, maar dat heeft nog een andere reden: personeelsuitbreiding op het gemeentehuis, uitgaven t.b.v. duurzaamheid, investeringen in de openbare ruimte en flinke uitgaven in nieuwe automatiseringssystemen.

Het getoeter dat de tekorten enkel te wijten zijn aan budgetoverschrijdingen in het sociaal domein is schromelijk overdreven. Daarbij komt dat de gemeenten, incluis Schagen, de decentralisatie met open ogen hebben aanvaard met inbegrip van flinke budgetkortingen. Een heel domme zet als je weet dat de vergrijzingsgolf op uitbarsten staat. Dan besef je toch dat de zorgbehoefte flink zal toenemen.

Wethouder Kruit zegt dat ze geen bezuinigingen wil doorvoeren in de hoop dat het Rijk met extra geld over de brug komt. Ze luidt de alarmbel net als heel veel andere collega’s in het land van wie sommigen hebben aangekondigd op te stappen. Dat zal Kruit niet doen. Als het extra geld er niet komt dan wacht haar een moeilijke klus. Laten we eerst Prinsjesdag afwachten. Wie weet tovert minister de Jonge toch nog een konijn uit zijn hoed.

Eugeen Hoekstra