Column: Moet de AOW omlaag?

‘Is dat dan erg?’ vraag ik me af, want dat het steeds meer kost komt natuurlijk omdat er steeds meer ouderen zijn. En die moeten toch allemaal genoeg geld krijgen om een goed leven te kunnen leiden? Die oudere mensen van nu zijn het resultaat van de geboortegolf na de Tweede Wereldoorlog. Maar daarnaast stijgt de levensverwachting en neemt het aantal geboorten af. Nadat de zogenaamde ‘babyboomers’ van het toneel zijn verdwenen, blijft het percentage ouderen hoog. De vergrijzing van de samenleving blijft de komende decennia dus bestaan. Maar is dat voor de huidige politici een reden om straks AOW ‘ers maar op een houtje te laten bijten? Ze in armoede te laten vervallen? Het is niet te hopen.

In het journaal sprak Pieter Hein Mulligen van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) nogal alarmerend over de AOW en suggereerde dat deze onder grote druk staat. Al die uitkeringen kunnen niet worden betaald uit de inkomsten uit AOW premies, vertelde hij. Er moet een substantieel bedrag bekostigd worden uit belastingen. En dat zou volgens hem onhoudbaar zijn. Hij vergeet voor het gemak er iets bij te vertellen. Dat het een politieke keuze van (zelfs linkse) politici in 1990 geweest is. Toen al werd ervoor gekozen een deel van de totale AOW uitgaven te bekostigen met belastingopbrengsten. Dat werd ‘fiscalisering’ genoemd. De belangrijkste reden was toen omdat men op die manier de lonen kon ‘matigen’, zoals dat heet. De lonen expres op een laag niveau houden. Tot op de dag van vandaag is het minimumloon overigens maar net voldoende om te voorzien in je basisbehoeften, maar niet genoeg om volwaardig in de maatschappij mee te doen.

Het is niet meer dan logisch dat er te weinig geld aan premies binnenkomt, omdat mensen die salaris ontvangen, alleen over de eerste € 38.000 premie betalen. Verdien je als zorgdirecteur dus € 170.000, betaal je alleen premie over de eerste €38.000 die je verdient. En dat geldt ook voor mensen die gigantische bedragen ‘verdienen’. Verdien je als Albert Heijn directeur € 5.800.000 jaar, dan betaal je ook slechts AOW premie over € 38.000. Geen wonder dat er te weinig premie binnenkomt. Het AOW systeem is niet solidair.

Mulligen suggereert dat de AOW op termijn omlaag zou moeten. Klinkklare onzin en stemmingmakerij. Dat hoeft helemaal niet. Verhoog het inkomen waarover premie betaald moet worden, gewoon naar bijvoorbeeld € 76.000. Dan komt er twee keer zoveel binnen. Meer dan genoeg geld om alle oude mensen genoeg AOW uit te keren. Mulligen lijkt het vreemd te vinden dat zo’n uitkering gedeeltelijk bekostigd wordt door belastinggeld. Komt hij niet op het idee om er wat anders naar te kijken? Of heeft hij gewoon een kokervisie wat dit betreft? Er is geld zat om alle oude mensen in Nederland een leefbaar inkomen te verschaffen.

Het was een keuze van CDA/PvdA  in 1990 om het inkomen waarover je premie betaalt drastisch te verlagen. Opeens hoefden mensen met hogere inkomens veel minder premie te betalen. Hierdoor konden de AOW uitkeringen niet meer volledig betaald worden uit de binnengekomen premies. Het was toen nodig om een deel ervan via de belastingen bij te passen. Het bedrag waarover toen premie werd geheven ging opeens omlaag van ƒ65.900 naar ƒ42.123, een verlaging van 32%. Nu lijkt de politiek het een probleem te gaan vinden dat er steeds meer ouderen een beroep doen op de AOW en dat er moet worden bijgepast vanuit belastinggeld. Mulligen suggereert dat het onbetaalbaar wordt.

Destijds zat de PvdA in het kabinet. Wim Kok speelde als schatkistbewaker een cruciale rol bij de wijziging die nu volgens Mulligen problemen oplevert. En het is straks aan Frans Timmermans om de (neoliberale) fouten van Kok te herstellen…