Column: Leunen op arbeidsmigranten is niet meer van deze tijd

Door de coronacrisis is heel duidelijk geworden hoe kwetsbaar de land- en tuinbouw is als het gaat om arbeidsmigranten. Er waren er te weinig door de coronacrisis en dus zaten de agrariërs met hun handen in het haar.

Poolse arbeiders kunnen Nederland niet bereiken omdat Duitsland haar grenzen heeft dichtgegooid. Dit komt slecht uit voor de bollentelers en voor de aspergetelers. De crisis stelt aan Nederland heel veel vragen: is goedkoop niet gewoon duurkoop? Dat lage lonen en schaarste in economische zin niet met elkaar is te verenigen?   

Arbeidsmigranten hebben we hard nodig, wordt gezegd, omdat Nederlanders het zware werk niet willen doen. De waarheid is dat Nederlanders dat werk niet willen doen tegen dat  hongerloontje dat arbeidsmigranten krijgen. Dit maakt ook duidelijk dat het verdienmodel in deze sector lonend is vanwege de lage personeelskosten. Dat is zeer riskant omdat arbeidsmigranten een onzekere factor blijken te zijn. Dit komt ook doordat de politiek een draai aan het maken is.

ChristenUnie en SP vinden al een poos dat de instroom van arbeidsmigranten uit Oost-Europa gereguleerd moet worden. Het CDA vindt dat er teveel immigranten ons land binnenkomen en wil het aantal maximeren.

De reden is dat de bevolkingsaanwas in ons kikkerlandje tegenwoordig hoofdzakelijk komt door immigranten. Deze toename kan ons land niet meer aan. Ook de sociale verzekering niet. Zo doen Oost-Europese arbeidsmigranten 2,5 keer vaker een beroep op een uitkering dan de Nederlandse werknemers.

Hoe dan ook, deze onzekerheid heeft tot gevolg dat steeds meer bedrijven robots in huis halen die het werk overnemen van de arbeidsmigranten. Voorbeelden? Arno van Lenkveld in Limburg werkt met een tot de tanden bewapende aspergerobot dat met twaalf messen in potentie het werk overneemt van arbeidsmigranten. Hij was het alsmaar ingewikkelde zoektocht naar arbeidskrachten zat.

Elders in het land oogst een zelfrijdende robot paprika. Hij kan de stam en vrucht van elkaar onderscheiden en de vrucht oogsten. Deze robot kan worden ingezet in kassen. In moderne kassen is een grote vraag om arbeid te automatiseren. Van de glastuinders in Nederland maakt 11 procent gebruik van robots. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau AgriDirect in Roggel.

Robots in de tuinbouw zijn al volop in ontwikkeling. Door de inzet van robots voor bijvoorbeeld de oogst, zijn er minder medewerkers nodig – die vaak moeilijk te vinden zijn – en heeft een teler minder arbeidskosten. Het is wel zo dat de tuinbouw nu ingericht is op werk door mensen, maar als robots aan de slag moeten, dan moeten die centraal staan bij de inrichting van de kas.

Er is veel aan de hand met arbeidsmigranten. Er zijn problemen met de illegaliteit (ze laten zich niet registreren), met de huisvesting (met z’n twaalven in een recreatiewoning) en met de gezondheid. Deze problemen dateren als sinds de komst van de arbeidsmigranten. Er wordt van alles beloofd, de ene na de andere beleidsnota komt om de hoek fietsen, om de omstandigheden voor deze mensen te verbeteren, maar er komt hier weinig van terecht. 

De gemeente zegt dat er zo’n 1000 logiesplaatsen gevonden moeten worden. Waar? Op dit moment zijn nu vier locaties in beeld. Ondanks de bedenkingen vanuit de provincie, wil het college logies voor arbeidsmigranten mogelijk maken op industrieterrein Lagedijk (De Lus) te Schagen. Het college wil dat hier een hotel komt voor arbeidsmigranten. Goed idee? 

Het verdienmodel in de agrarische sector is allang toe aan innovatie. Daar hoort robotisering en automatisering van het werk bij. De overheid kan deze ontwikkeling faciliteren. Op deze manier kan het personeelstekort voor een flink deel worden opgelost en kunnen de meeste arbeidsmigranten in hun eigen land blijven om daar aan de slag te gaan.  

Eugeen Hoekstra