Column: Koude voeten in de klas

Scholen hebben tegenwoordig grote moeite het gebruik van de smartphone tijdens de lessen terug te dringen. Het CDA wil ze zelfs verbieden op middelbare scholen. Het is een uitgesproken modern probleem. Nog een ‘modern’ probleem is dat de kans groot is dat kinderen in koude lokalen moeten zitten om de energierekening niet te hoog te laten oplopen. Ik zie het beeld al voor me van bibberende kinderen met dikke jassen aan die hun verkleumde vingertjes over de toetsenborden laten glijden. Ze hebben het allemaal koud, maar ja, Vattenfall heeft de prijzen flink verhoogd dus moet de verwarming toch maar wat lager.

Koude schoollokalen? Is dat echt wel nodig? Is het niet een uitvloeisel van armoedig beleid? Een Minister van Armoede gaat nu de gevolgen van neoliberale missers aanpakken. Maar hoe moet zij die herstellen?

Armoedebeleid was aan het begin van de vorige eeuw ook in Callantsoog aan de orde. De gemeenteraad boog zich in 1919 over een voorstel uit de koker van een kersverse socialistische wethouder dat voortkwam uit zijn betrokkenheid met arme Callantsogers.

Het toenmalige college kwam met het voorstel alle schoolkinderen pantoffels te verstrekken, want geen enkel kind zou met koude voeten in de klas mogen zitten. De meeste kinderen liepen destijds op klompen die ze niet in school mochten dragen, maar in het ‘klompenhossie’ moesten achterlaten en slechts op sokken, pantoffels of sloffen de school mochten betreden.

B&W hadden een offerte bij de plaatselijke schoenmaker opgevraagd hoeveel het voor de 137 leerlingen zou kosten. Het bleek om een bedrag van iets meer dan 287 gulden te gaan. De pantoffels zouden niet alleen aan de leerlingen in Callantsoog worden verstrekt, maar ook aan de leerlingen uit de gemeente Callantsoog die in ’t Zand of Julianadorp naar school gingen.

In een raadsvergadering ontspon zich een discussie die langer dan een half uur duurde. Men zag op tegen de ‘hoge’ kosten terwijl men eerder stelde dat Callantsoog er budgettair goed voorstond. Toch zou een uitgave van 287 gulden te zeer drukken op de begroting. Een raadslid opperde dat ouders zelf verantwoordelijk zijn voor de pantoffels. Desnoods kunnen ze toch uit wat afgedankte materialen iets voor de kindervoetjes in elkaar flansen? Het hoeft toch niet mooi te zijn? Als het maar warm is. De wethouder wees erop dat Zijpe alle schoolkinderen al pantoffels had verstrekt en de kans aanwezig was dat Callantsoger kinderen die in ’t Zand naar school gingen (’t Zand hoorde toen bij Zijpe) met koude voeten naast kinderen met warme pantoffels zouden zitten: ‘Het is een plicht van de overheid zo’n onbillijkheid weg te nemen als arme ouders geen pantoffels voor hun kinderen kunnen kopen.’

De wethouder dreigde af te treden als zijn voorstel niet zou worden ingewilligd: ‘Ik wil mijn tijd als wethouder ten beste geven, maar indien alles wordt afgestemd geloof ik dat het beter is dat ik maar heenga als wethouder. Dan moet iemand anders zich daar maar voor beschikbaar stellen. Ik wens niet mijn krachten te geven als er toch niets wordt bereikt.’
Critici van het voorstel wezen op de geringe opbrengst van de hoofdelijke omslag (gemeentelijke belasting) wegens een gering aantal kapitaalkrachtige inwoners. Het was nota bene in een periode waarin één van de rijkste Noord-Hollanders regelmatig verblijf hield in een kapitale vakantievilla in Callantsoog. Blijkbaar stond de hoofdelijke omslag op een veel te laag peil en werden de ‘sterke schouders’ van de rijke badgast door het gemeentebestuur ontzien..

De grootste criticus van het voorstel wees op de ontaarde ‘vrijgevigheid’ van de gemeente Zijpe, waarop de wethouder reageerde met: ‘Daar doen ze het in ieder geval veel beter en tonen ze zich democratischer dan hier.’ Vervolgens werd het voorstel in stemming gebracht en verworpen. Een geamendeerd voorstel om dan maar alleen arme kinderen pantoffels te geven haalde het ook niet. Het gevolg was een tweedeling op school: de kinderen met wat rijkere ouders -en dat waren er niet zoveel- volgden de lessen met warme pantoffels aan hun voeten en de kinderen met arme ouders zaten ’s winters met koude voeten in de schoolbanken te blauwbekken.

Eigenlijk lijken we met de hedendaagse energiearmoede terug te worden geworpen in de tijd. In een welvarend land als Nederland zitten kinderen letterlijk in de kou: thuis en op school. Maar het kan nog erger: de armoede neemt dermate toe dat het Rode Kruis zich genoodzaakt ziet noodhulp te verstrekken. Noodhulp in Nederland? Dat wordt toch alleen gegeven bij rampen of oorlog? Misschien is de nood nu wel hoger dan in het Callantsoog van 1919: een gevolg van een té ver doorgevoerd economisch liberaal stelsel…