Column: Kokervisie op duurzaamheid, ook in Hollands Kroon

Bij veel denkers is het inzicht doorgedrongen dat ongelijkheid (armoede) duurzaamheid in de weg staat. Een duurzame samenleving is zonder herverdeling van welvaart een fictie. 

In zijn nieuwste boek stelt de econoom Piketty dat duurzame groei alleen kan ontstaan door meer sociaal-economische (financiële) gelijkheid. 

Het project Europa is volgens hem zelfs gedoemd te mislukken zonder een herverdeling van rijkdom. Nationalisme zal bij een nog verdergaande kloof tussen arm en rijk de overhand krijgen. Europa zal uit elkaar vallen (na de Brexit misschien ook een Frexit, Dexit en een Nexit).

La gauche Brahmane 

Piketty stelt dat de linkse partijen hebben gefaald bij die herverdeling en de ontwikkeling naar een steeds grotere ongelijkheid hebben laten gebeuren. Hij betitelt het linkse blok (in Nederland GL, PvdA en SP) als ‘la gauche Brahmane’. Het is een culturele elite die strijdt met de financiële elite om de macht, waarbij de onderste lagen (vroeger de arbeiders) van de samenleving uit het oog zijn verloren. Hij constateert dat de ‘havenots’ het vertrouwen in links zijn verloren en zijn gestopt met stemmen. Linkse volksvertegenwoordigers vertegenwoordigen al lang de onderste lagen van de bevolking niet meer.

Piketty stelt dat de vermogensbelasting drastisch omhoog moet om een duurzame samenleving te bewerkstelligen. Dat idee kwam ik ook tegen bij Rutger Bregman die pleit voor een leefbaar basisinkomen. Ook hij vindt dat rijken meer belasting over vermogen moeten betalen. Kortgeleden sprak hij een zaal vol miljonairs en miljardairs toe met de opmerking dat ze veel te weinig belasting betalen en dat dat moet veranderen: “Taxes, taxes, taxes.” Bregman haalde zich daarmee de woede van veel ‘haves’ op de hals. Toch lijkt er een groepje miljonairs te zijn die tot inkeer is gekomen en die ook pleit voor een progressieve vermogensbelasting.

Het besef dat grote economische ongelijkheid niet past bij eenrechtvaardige samenleving bestaat al heel lang. Filosoof John Rawls zei erover: “Sociale en economische ongelijkheden zijn slechts aanvaardbaar als zij tot voordeel strekken van iedereen, in het bijzonder van de minst bedeelden, en als zij verbonden zijn aan maatschappelijke posities en openbare ambten die voor allen toegankelijk zijn.”

Politieke keuze

De gemeente Hollands Kroon en de meeste politieke partijen in dezelfde gemeente zeggen te streven naar duurzaamheid. Het is zelfs een leidend beginsel volgens de gemeente. Toch hanteren zij vervolgens een wel zeer enge definitie van wat duurzaamheid eigenlijk is. Het is in hun ogen slechts een streven naar zoveel mogelijk zonnepanelen en windmolens. Ook een schoon milieu met veel groene bomen hoort erbij. Vergeten wordt het belangrijkste Duurzame Ontwikkelings Doel van de Verenigde Naties: namelijk de armoede de wereld uithelpen. Zelfs GL Hollands Kroon doet helaas mee aan die ‘kokervisie’ op duurzaamheid.

Kortom, als Piketty zegt dat (extreme) ongelijkheid een politieke keuze is, ben ik het geheel met hem eens. Ongelijkheid is geen natuurwet. Velen denken van wel. In de sociologie wordt dat de ‘normatieve kracht van de feitelijkheid’ genoemd. Maar in feite zijn (extreme) ongelijkheden het gevolg van politieke besluiten (van de culturele en financiële elite)…

Kees Zwaan

(Foto 1: Duurzaamheid is veel meer dan zonnepanelen en windmolens – Pixabay)