Column: Grootschalige datacentra als ‘kachel’ van de Noordkop

HOLLANDS KROON – Grootschalige datacentra die de hele Noordkop van warme woonhuizen voorzien. Dat klinkt toch mooi? Maar het kost veel te veel geld, zodat het niet haalbaar zou zijn. Dat is de conclusie van de rekenmeesters tijdens een beeldvormende vergadering van de gemeenteraad op donderdagavond 10 december.

De hoofdvraag van die avond was of de warmte die door de grootschalige datacentra in de Wieringermeer wordt geproduceerd gebruikt kan worden en hoe dat dan moet. Die warmte gaat nu allemaal verloren en dat is erg jammer. Stel je voor dat ik mijn verwarming op de hoogste stand zet en alle deuren naar buiten wijd open laat staan, zo ongeveer moet je het je voorstellen. Nee, in plaats van dat domme, onduurzame gedrag isoleer ik mijn huis, koop isolatieglas en maak alle kieren  met purschuim dicht. Ook schaf Ik een nieuwe, superzuinige CV ketel aan en laat zonnepanelen op mijn dak plaatsen. En als ik dan toch bezig ben, ook maar een inductiekookplaat. 

In de omgevingsvisie staat dat de warmte van grootschalige datacentra duurzaam gebruikt dient te worden. Datzelfde staat ook in overkoepelende, landelijke plannen. Energieverslindende datacentra moeten de ‘restwarmte’ maximaal (laten) benutten en bovendien dicht bij duurzame energiebronnen gebouwd worden. Alles in het kader van duurzaamheid. In plaats daarvan zetten Microsoft en Google alle deuren van de datacentra open om de kostbare warmte op een gemakkelijke, kosteloze manier te lozen.. Zonde. En allesbehalve duurzaam.

Een datacentrum moet volgens een landelijke richtlijn duurzame energie gebruiken, zoals in de Wieringermeer wordt opgewekt met windmolens. Binnen afzienbare tijd zullen er dan ook nog veel meer van die immense wentelwieken in het Meerse landschap verschijnen om de grootschalige datacentra op hun wenken te bedienen.

Bij landelijke eisen betreffende warmteterugwinning horen natuurlijk passende regels én genoeg geld om aan die eisen te voldoen, want het vraagt dure aanpassingen en grote investeringen. Daarnaast is een strikt vestigingsbeleid onontbeerlijk en daar ontbreekt het in Hollands Kroon nogal aan door gewillige, naïeve wethouders en veel dito raadsleden.

We moeten van het aardgas af, hoe dan ook. Maar de meeste woningen hebben nog steeds gasgestookte verwarming. Toch zouden de grootschalige datacentra (door technocraten ‘hyperscale datacenters’ genoemd) als deze eenmaal de door de wethouders én Microsoft gewenste omvang hebben bereikt, de hele regio kunnen voorzien van warmte. Een warmtenet is een duurzaam alternatief voor verwarming met aardgas. Lekker voor je door Microsoft gestookte radiator zitten. Geen gas meer nodig, prachtig toch? Waarom gebeurt dat dan niet? De voornaamste reden dat dat hier niet zou kunnen is economisch: het kost te veel geld. Gebruik van datacentrum warmte is te kostbaar en zou ten koste gaan van de winst van Microsoft en Google. Dat kunnen we hun aandeelhouders toch niet aandoen? Dat wij aardgas blijven gebruiken is blijkbaar veel beter voor hun portemonnee. . 

Bureau Berenschot heeft het ‘probleem’ eigenlijk alleen onderzocht vanuit economisch perspectief. Warmtenetten (de warmwaterleidingen vanaf de datacentra naar onze huizen) kosten veel te veel geld. De watertemperatuur moet hier en daar worden verhoogd en ook dat kost veel geld volgens de onderzoekers. Het warmteaanbod (warmteverlies) van Microsoft en Google is echter zeer groot en kan volgens de economen beter gebruikt worden voor de kassen in de omgeving van de datacentra, maar dan nog zou er heel veel verlies van warmte zijn. In Finland zijn datacentra inmiddels verplicht hun warmte te leveren aan warmtenetten. Uitbreiding van datacentra gaat daar dus altijd gepaard met een nuttig gebruik van de ‘rest’ warmte.

De gas- en elektriciteitsprijzen zijn voor energieverslinders als Microsoft, Google en de glastuinbouw zeer laag. De belasting die de gewone Hollandskroner over zijn elektriciteitsverbruik betaalt is bijvoorbeeld – schrik niet-  170 keer hoger dan die van Microsoft. Geen wonder dat de bazen van Microsoft en Google erg blij zijn met het Nederlandse vestigingsklimaat en de naïeve wethouders van Hollands Kroon. Het beleid ten aanzien van deze multinationals is maatschappelijk onverantwoord en onbehoorlijk. Het is een ‘freeriders probleem’ omdat deze grote bedrijven wel gebruik maken van publieke diensten en -infrastructuur maar er naar rato veel te weinig voor betalen.

Je zal maar Lilian Peters van GroenLinks zijn die moet opboksen tegen het bestuurlijke geweld van een coalitie die zich niets aantrekt van de kritische geluiden vanuit de samenleving. Hollands Kroon profiteert namelijk helemaal niet van de grootschalige datacentra, maar het gemeentebestuur laat wel toe dat onze energie wordt weggekaapt, ons landschap wordt verpest en ons elektriciteitsnet wordt overbelast. We zijn opgescheept met de lasten, maar de lusten? Ho maar. Er is nog veel te doen voor de oppositie en vooral voor GroenLinks, maar het lijkt voorlopig nog veel op ‘vechten tegen de bierkaai’…

Kees Zwaan