Column: Gedempte Gracht 17 neemt ‘wraak’ op fotograaf

Het is een veelgebruikt stijlmiddel bij schrijvers. Levenloze objecten zoals huizen of stenen menselijke eigenschappen of -gedragingen toe te schrijven. Dat heet ‘personificatie’. De van origine uit Schagen afkomstige Karin Bloemen schrijft over het huis waar zij een deel van haar jeugd doorbracht als een voelend en zelfs handelend wezen.

In 2010 zette fotograaf Bernhard (Ben) Kuijt zijn ladder tegen de gevel van Gedempte Gracht 17 (foto) om wat onderhoud te plegen. Ongelukkigerwijs gleed de ladder weg en Kuijt stortte met zijn hoofd op de straatstenen. Zijn hoofd was gedeeltelijk verbrijzeld en hij had een ernstige schedelbasisfractuur.Twee weken lag hij in coma alvorens hij overleed. Het huis had ‘wraak’ genomen volgens Karin Bloemen, een voormalige bewoonster van het pand. Het pand was ‘getuige’ geweest van langdurig seksueel misbruik door stiefvader Kuijt van haar en haar zussen. Maar vele jaren eerder werd er in hetzelfde huis ook een gruwelijke misdaad gepleegd.

In augustus 1894 vonden twee vrouwen daar namelijk de dood. De 55-jarige weduwe Jansje Beute en haar 17-jarige nichtje Anna Beijers werden door hun buurjongen Klaas Boes op afschuwelijke wijze vermoord. Hij stal geld en sieraden van de weduwe en probeerde zijn misdaad door brandstichting te verhullen. Aanvankelijk was hij nog geen verdachte en hielp zelfs met het dragen van de doodskist van Anna Beijers. Om de verdenking van zich af te leiden wierp hij een gestolen kettinkje in de tuin van plaatsgenoot Simon Alot. Er werd een beloning van 750 gulden -toen een zeer hoog bedrag- uitgeloofd voor een goede tip. Moeder Boes had zijn bebloede kleding gevonden en deze gereinigd. 

Ondanks het vermoeden dat haar zoon iets verschrikkelijks had gedaan hield zij haar mond. Toen haar zoon werd opgepakt pleegde zij zelfmoord. Tenslotte bekende Boes de misdaad. Hij was boos omdat het meisje Beijers niet op zijn avances inging. Bovendien wist hij dat de weduwe geld en sieraden in haar bezit had. In 1895 werd hij tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld maar kwam in 1922 vrij. Op de Veluwe bouwde hij een nieuw leven op, trouwde en kreeg een dochter. In de veertiger jaren bezocht hij Schagen om een bezoek te brengen aan het graf (zie foto) van de door hem vermoorde vrouwen en legde daar bloemen neer. Boes overleed in 1956. Kolhorner Bert Siezen deed onderzoek naar de dubbele moord in Schagen en schreef er een boek over met als titel: ‘Spijkers in de spaarpot’ uit 1996. Op basis van zijn boek werd er zelfs een toneelstuk opgevoerd.

Jaren later na de misdaad van Boes werden er weer gruwelijke misdaden gepleegd in hetzelfde huis. Niet alleen Karin Bloemen, maar ook haar zusjes werden door stiefvader Kuijt jarenlang verkracht. Karin’s moeder liet het oogluikend toe en was niet bij machte zich tegen het afschuwelijke gedrag van Kuijt te verzetten. Het hele verhaal heeft Bloemen opgeschreven in een boek: ‘Mijn ware verhaal’. 

Ze zegt tijdens een interview in de Volkskrant: “Heel veel mensen in Schagen hebben boter op hun hoofd. Ze hadden kunnen zien dat het mis was bij ons thuis. Maar iedereen keek weg.” 

Bloemen schreef een aangrijpend boek. Bij het lezen liepen me af en toe de koude rillingen over mijn rug. Hoe kan een man een kind zoiets aandoen? Kuijt zag zijn stiefkinderen als lustobjecten die hij ‘Bolle’, ‘Lange’ en ‘Witte’ noemde. Bloemen was voor hem de Witte. Zij rekende uit hoeveel keer hij haar verkrachtte. Van haar achtste tot aan haar vijftiende was dat ruim 1000 keer. Dat Kuijt met haar oudste zus trouwde en kinderen met hem kreeg wijt ze aan het ‘stockholmsyndroom’. Dat ontstaat als een gevangene of een gijzelaar sympathie krijgt voor degene die hem of haar gevangen houdt. 

Op enkele meters afstand van het graf van de vermoorde vrouwen is nog iemand begraven. Fotograaf Ben Kuijt. Aan de grafsteen hangt een bijna antiek fototoestel. Zijn foto is op de steen geplakt en er staat te lezen: “De mooiste dingen in het leven die kun je niet aanraken. Die moet je voelen met je hart.”

Kees Zwaan

(Foto’s: Gedempte Gracht 17 en de grafsteen uit de negentiende eeuw)