Column: Dorpsdokter J. Verheul was een begrip in Callantsoog en omstreken

Verheul was de ‘medicijnman’ die bijna alles wist over ziekte, gezondheid en genezing. Hij heeft veel Callantsoger vrouwen geholpen bij de geboorte van hun kinderen.

Ook werkte hij als huisarts op Noorderhaven waar hij de medische zorg voor de bewoners had en de gezondheid van sollicitanten beoordeelde. Zo kwam het voor dat hij meisjes en jongens keurde die hij ook bij hun geboorte had geholpen. 

Dokter Verheul verliet in 1948 het deftige Wassenaar om dorpsdokter te worden in ’t Zand en Callantsoog. Het gemeentebestuur benoemde hem tot gemeente-arts.

Zijn salaris werd in overleg met de Geneeskundig Inspecteur vastgesteld en zal zo’n 50.000 gulden per jaar zijn geweest. Hij vestigde zich in ’t Zand op Rijksweg 113 (toen K9). Hij hield niet alleen daar, maar ook in Callantsoog spreekuur.

Vooral ’s zomers zal hij het met al die ‘badgasten’ erg druk gehad hebben. Toch was hij voor een eenvoudig griepje niet te beroerd om persoonlijk naar het huis van de zieke te gaan. Dagelijks deed hij zijn ‘ronde’. Verheul zal eerste hulp hebben verleend bij heel wat ernstige ongevallen. In zijn auto was hij snel ter plaatse. Zo ook in 1948 toen een ‘Chevrolet Stylemaster’ in volle vaart tegen een stoomlocomotief botste. Verheul was snel bij het ongeval in Oudesluis aanwezig.

Een jaar later was Verheul een gevallen motorrijder en zijn passagiere ter plekke eerste hulp aan het verlenen, toen een auto met vier inzittenden in het Noord-Hollands kanaal reed. Verheul was niet voor een kleintje vervaard en sprong samen met een passerende boer in het ijskoude water en wist de vier inzittenden van de verdrinkingsdood te redden.
Op een avond in september 1967 ging Verheul naar bed. Hij was moe van het assisteren bij een moeilijke bevalling de dag ervoor en hoopte op krachten te komen door vroeg te gaan slapen. Om half één ’s nachts werd het echtpaar Verheul plotseling wakker doordat het licht in de slaapkamer aanging. Er stond een gemaskerde inbreker dreigend te zwaaien met een groot mes en riep: ‘argent, argent’. Verheul en zijn echtgenote werden natuurlijk erg bang. De dokter gaf uiteindelijk zijn goedgevulde portefeuille met 1000 gulden af waarna de man afdroop. Het waren angstige momenten geweest voor het echtpaar. Later verklaarde Verheul voortaan een jachtgeweer bij zijn bed neer te zetten voor het geval dat het nog eens zou gebeuren. Dokter Verheul was huisarts in ’t Zand en Callantsoog van 1948 tot en met 1974, maar werkte daarna nog jarenlang als huisarts op Noorderhaven. Verheul stierf in 1994 en is begraven op het kerkhof in Callantsoog. De Callantsogers hadden hem jarenlang meegemaakt als een sympathieke, hardwerkende huisarts.

Was Verheul destijds in dienst van de gemeente, de ‘moderne’ huisarts wordt betaald door de zorgverzekeraars. Huisartsen van nu zijn ondernemers die moeten zorgen voor een goed draaiende praktijk: Verheul hoefde zich daar geen zorgen over te maken en kon zich volledig wijden aan het genezen van zijn patiënten. Hij stelde vakkundig een diagnose en schreef zonodig een medicijn uit, waarvoor de zieke geen eigen bijdrage betaalde. Het was de tijd waarin het ‘eigen risico’ ook nog niet bestond…

Kees Zwaan

(Foto: EHBO oefening in Groote Keeten (1957). Rechts dokter Verheul – Historische Vereniging Callantsoog.)

(Illustratie: Uit een Badbode van 1956)