Column De Week van de Eenzaamheid is begonnen

Wat doet eenzaamheid met mensen? Eenzaamheid geeft je het gevoel dat je er niet meer toe doet. Van totale verlatenheid. Van overbodigheid. Als je aan huis gekluisterd raakt en te weinig mensen om je heen hebt, ontbreekt het je op den duur aan vitaliteit om nog wat te ondernemen.

Je krijgt een gevoel van uitzichtloosheid. Je woont alleen, veel vrienden zijn welgevallen en je familie is druk. Dan ben je op jezelf aangewezen. Dat vindt niemand fijn. 

Deze week wordt er extra gelet op eenzame mensen. Hier en daar worden activiteiten georganiseerd zoals in Warmenhuizen, Schagen en Den Helder. Mensen met eenzame gevoelens kunnen aanzitten om een maaltijd te gebruiken. Het zijn druppels op een gloeiende plaat.  

Gezondheidsmonitor 2016 van de GGD In Schagen laat zien dat 26,9% van de volwassenen (ruim een kwart dus) in de gemeente Schagen zich matig eenzaam en 6,6% (zeer) ernstig eenzaam. Van de ondervraagden voelt 24,2% zich emotioneel eenzaam en 35,5% sociaal eenzaam.

Van de jongeren in Schagen is 41,9% in meer of mindere mate eenzaam. Vijfenvijftig procent van de Nederlanders met een behoefte aan maatschappelijke ondersteuning ervaart eenzaamheid, blijkt uit onderzoek door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

Ongeveer een vijfde van de Wmo-melders geeft zelfs aan zeer eenzaam te zijn. 2,5% is ernstig eenzaam, 9,0% is ernstig sociaal eenzaam en 9,0% ernstig emotioneel eenzaam.

Volgens het CBS zijn vooral de mensen zonder partner die sterk eenzaam zijn. Alleenstaande ouders ervaren relatief het vaakst sterke gevoelens van eenzaamheid. Van hen is 19 procent eenzaam.

Zijn er geen kinderen, dan is de kans op sterke eenzaamheid 12 procent. Van de paren, met of zonder kinderen ervaart 5 à 6 procent sterke eenzaamheid. Ook het aandeel mensen dat enigszins eenzaam is, is onder alleenstaanden relatief groot. Dat is anderhalf keer zo hoog als onder paren.

Verzorgingshuizen worden gesloten en psychiatrische instellingen gaan dicht. Daarmee verdwijnen een heleboel plekken waar mensen elkaar dagelijks tegen het lijf lopen en ontmoetingen bijna vanzelfsprekend tot stand komen. Jongeren sluiten zich af omdat ze gepest of genegeerd worden en in zich zelf opsluiten.

Toch zijn mensen zelf verantwoordelijk voor het voorkomen van eenzaamheid. Partners leunen te veel op elkaar, bouwen geen vriendenkring op, gaan zelf de boer niet op om andere mensen te helpen.

Iemand zei tegen mij: “we denken te weinig na over hoe we het leven waardevol houden. De besluiten die je neemt als je 60 bent, zijn van groot belang voor als je 80 bent.”

“Wees er dus klaar voor om zelfs in je eentje nog verder te kunnen met een hoop verdriet maar ook met nieuwe  aangepaste mogelijkheden. Sta vooral voor die mogelijkheden open want er kan nog zoveel mooie en verrassende dingen op je af komen. Daar moet je bij stilstaan.”

Armoede is een belangrijke factor om eenzaam te worden. Geldgebrek leidt tot sociale isolatie. Een bloemetje voor de jarige zus of vriendin moet worden afgewogen tegen zaken als een ijsje voor de kinderen.

De problemen met ‘de eindjes aan elkaar knopen’ leiden ook vaak tot een zich terugtrekken binnen de muren van de eigen woning.

Armoede voltrekt zich daarmee grotendeels in stilte, zoveel mogelijk ongezien voor de omgeving. Wanneer je op deze manier de contacten met anderen verliest, dan blijf je alleen achter met je problemen. Sociaal isolement wordt een feit. De gemeente kan hiertegen wat doen door nog veel meer bekendheid te geven aan de tegemoetkomingsregelingen voor mensen met een krappe beurs. En voor kinderen ook.

Eugeen Hoekstra