Column: De gemeente kan best meer doen voor laaggeletterden

Het Taalhuis doet goed zijn best en pakt goed uit deze zaterdag. Niet ten onrechte want in de gemeente Schagen gaat het om ongeveer 11% van de bewoners die leesblind is. Dit is ruim 5 duizend. Wethouder Sigge van der Veek maakt van dit probleem een speerpunt.

Toch zal hij zelf ook moeten kijken naar zijn eigen organisatie, te weten de gemeente Schagen, of zij rekening houdt met het probleem van laaggeletterdheid. Dat haar  taalgebruik zo eenvoudig is dat iedereen begrijpt wat er staat.

De gemeente zou in haar communicatie moeten kiezen voor Taalniveau B1. Taalniveau B1 kenmerkt zich door het gebruik van veel voorkomende woorden en korte, eenvoudige en actieve zinnen. Op deze manier bereik je ook mensen die veel moeite hebben met het lezen van teksten.

De meest geschreven brieven van gemeentezijde gaan over inkomensondersteuning en werk. Veel laaggeletterden hebben door hun leesprobleem geen betaald werk en zijn voor hun inkomen aangewezen op de gemeente.

De gemeente kan veel voor deze groep betekenen door haar brieven zo te schrijven dat laaggeletterden de inhoud begrijpen. De belangrijkste kenmerken van teksten op taalniveau B1 zijn: duidelijke titel en tussenkoppen, actieve schrijfstijl met voorbeelden, eenvoudige woorden die iedereen ken en korte en duidelijke zinnen.

Eigenlijk zou de gemeente een leesgroepje moeten vormen van laaggeletterden die de leesbaarheid van de teksten keurt. Dit groepje kan dan ook de teksten leesbaar maken voor de de website van de gemeente.  

Een voorbeeld van een willekeurige folder: ‘U raakt in problematische schulden als u niet meer aan uw aflossingsverplichtingen kunt voldoen, bijvoorbeeld doordat uw inkomen lager is geworden dan u vaste lasten. Misschien bent u door omstandigheden het overzicht over uw geld zaken kwijtgeraakt.’ Als we de tekst hierboven meten, dan blijkt het taalniveau B2 te zijn. Dat betekent dat 6 van de 10 mensen deze inleiding van de folder niet goed begrijpt.

Nog een voorbeeld: ‘ Het intakegesprek vindt plaats binnen 4 weken nadat u het formulier en de benodigde gegevens heeft ingeleverd.’ Deze tekst heeft niveau B2/C1. Slechts 15 procent van de mensen begrijpt precies wat ze nu moeten doen. Gebruik niveau B1 bijvoorbeeld ook in nieuwsbrieven en mails.

In het Taalhuis Schagen werken KopGroep Bibliotheken, Wonen Plus Welzijn, MEE & De Wering, Stichting Lezen & Schrijven, ROC Kop van Noord-Holland en de gemeente Schagen samen laaggeletterde mensen te bereiken en te ondersteunen.

Bij Noorderkwartier in Schagen zijn afgelopen week nog eens vijf organisaties aangesloten bij het Taalakkoord Noord-Holland Noord. In totaal zijn inmiddels al 51 organisaties hierbij aangesloten.

Het is een goede zaak dat deze organisaties zich voor laaggeletterden willen inzetten maar ze moeten dan zelf de daad bij het woord voegen, want bij mijn rondgang langs de websites van deze organisaties kom ik teksten tegen die flink boven het B1 niveau uitkomen. De zinnen zijn te lang, de woorden zijn moeilijk en er is veel vaktaalidioom.

Wie goed kunnen helpen zijn laaggeletterden die een cursus achter de rug hebben en beter kunnen lezen en schrijven. De zogeheten taalambassadeurs kunnen prima aangeven wat er beter kan op.

De laaggeletterden moeten niet het gevoel worden aangepraat dat zij het probleem zijn en dat zij erop worden aangekeken.

Eugeen Hoekstra