Column: Archeologische schatkamer in bodem Hollands Kroon?

Een selecte groep van gemeenteraadsleden (en zelfs wethouder Meskers) kwam op donderdag 12 december bijeen om zich te laten informeren over het belang van een goed archeologisch beleid in Hollands Kroon. Een medewerker van Hollands Kroon vertelde hoe er bestuurlijk mee wordt omgegaan. Het beleid van Hollands Kroon komt erop neer dat er weinig regels zijn en dat er daardoor legaal vaak sporen uit het verleden worden gewist. Als voorbeeld werden de graafwerkzaamheden aan de Westerlanderweg genoemd waarbij het zeker is dat een in archeologisch opzicht belangrijke plek geweld is aangedaan. Er had eerst onderzoek moeten worden verricht. Maar het (liberale) beleid van Hollands Kroon stond helaas beroering door graafmachines op die plek toe.

Archeoloog Dr. Wouter Roessingh bepleitte daarom een zorgvuldig en transparant archeologisch beleid in Hollands Kroon. Tijdens zijn jeugd woonde hij op Wieringen en kwam al vroeg in aanraking met voorwerpen die hij op of in de bodem van het voormalige eiland vond. Zo vond hij als 15-jarige een muntje uit 1627, dat hij op een dia aan het publiek toonde (foto). Voor hem was Wieringen aanleiding om archeologie te gaan studeren. Roessingh vertelde dat Wieringen al duizenden jaren bewoond wordt en dat mensen al die tijd sporen hebben achtergelaten die nu in de bodem te vinden zijn. Daar liggen ze als een archief opgeslagen. Hij ziet dat archief als een ‘schatkamer uit het verleden’. Als we de geschiedenis van al die duizenden jaren willen ontdekken en willen vervatten in ‘verhalen’, dan zullen we behoedzaam met de bodem moeten omspringen. 

Roessingh was dan ook verbaasd dat er aan de graafwerkzaamheden in Westerland geen archeologisch onderzoek was vooraf gegaan. Roessingh constateerde sporen van historische bewoning in het ‘graafprofiel’ en schreef meteen een bezwaarschrift naar de gemeente. Echter zonder succes. Hij hoopt dat de raadsleden wel verantwoordelijkheid nemen. Een opmerking van raadslid Bijlstra was een indicatie dat bij de VVD cultuurhistorisch besef onvoldoende aanwezig is. Hij sprak over archeologiebeoefening als een soort hobby, vergelijkbaar met het samen musiceren in verenigingsverband.  

De jonge archeoloog Wouter Hinrichs sprak op bevlogen wijze over zijn werk. Hij vond het jammer dat archeologische werkzaamheden vaak als kostenpost worden gezien. Het is volgens hem belangrijk om te onderzoeken hoe het leven in lang vervlogen tijden eruit zag. Het zegt iets over onze geschiedenis en over onze identiteit. Door de samenhang van archeologische vondsten te bestuderen kunnen we de verhalen van onze voorouders re-construeren. Voor Wieringen zouden we na gedegen onderzoek zekerheid kunnen krijgen wat Wieringen te maken heeft met Vikingen. Als eenmaal zou zijn aangetoond dat Wieringen een echt Vikingeneiland is geweest zou op Wieringen bijvoorbeeld een reconstructie van een Vikingenerf gemaakt kunnen worden of zelfs een historisch openluchttheater gerealiseerd kunnen worden: ‘living history’. Hollands Kroon kan dan adverteren met het merk ‘Vikingeiland’. Maar voordat zoiets een toeristische trekpleister kan worden is veel onderzoek van de bodem nodig. Hier geldt volgens archeoloog Hinrichs ‘weg is weg’. Een eenmaal uitgegraven bodem kan niet meer hersteld worden. 

Zo pleitte ook de voorzitter van de AWN (een organisatie van vrijwilligers op archeologisch gebied), Gajus Scheltema, voor een beter archeologisch beleid in Hollands Kroon. Hopelijk treffen de woorden van de archeologen doel en beklijven deze bij de raadsleden. Enige tijd geleden betitelde een raadslid de beleidsmakers van Hollands Kroon nog als ‘cultuurbarbaren’. Zal hij straks kunnen zeggen dat het ‘cultuurbeschermers’ zijn geworden? De bijeenkomst van donderdag was in ieder geval een eerste stap in die richting…

Kees Zwaan

(Foto 1: Wouter Roessingh spreekt de gemeenteraad toe – Kees Zwaan)

(Foto 2: Reconstructie Vikinghuis in Denemarken – Malene Thyssen, Wikimedia)