Arene: telefonisch consult uit San Francisco

Ja, echt waar! Het zou zomaar kunnen dat je als nieuwe ‘patiënt’ van Arene Anne-Marlijn van IJzendoorn vanuit San Francisco voor een consult aan de telefoon krijgt. Was ik twee jaar geleden al verbaasd dat een arts vanuit Berlijn telefonische consulten deed, het wordt al gekker en verder weg. Hoe kun je je dan nog huisarts noemen? Wil je je ‘patiënt’ in levenden lijve zien, moet je eerst het vliegtuig nemen vanuit Amerika. Van de zotte.

Online ‘huisartsenpraktijk’ Arene heeft zich digitaal genesteld in Breezand en Anna Paulowna. Het is een BV met als eigenaren een viertal huisartsen die hun spaargeld hebben ingezet om daar winst mee te maken. Want hun initiatief is geen pure uiting van liefdadigheid maar gewoon een manier om geld te verdienen. De eigenaren zijn de huisartsen J.F.M. Mutsaerts, L.H. van Dongen, J.M. Schellingerhout en D.S. Maat die het commerciële bedrijf eind 2021 begonnen zijn.

Een ex-topbestuurder van VGZ, Tom Kliphuis, zag er ook wel brood in en heeft er een deel van zijn vermogen in gestoken. Zijn netwerk kwam goed van pas toen werd ‘gekozen’ voor Arene. De beoogde nieuwe huisarts in Breezand betitelde Arene al als Co-Med 2.0. Een ander karakteriseerde het bedrijf als een ‘veredeld triagebedrijf’. En dat belooft eigenlijk niet veel goeds.

Sinds enkele weken sta ik bij deze ‘online huisarts’ ingeschreven. Alle contacten moeten online en afspraken moeten via een app worden gemaakt. Het installeren van de app was erg moeilijk maar als deze tenslotte werkt kun je een afspraak maken. Meestal kun je kiezen tussen huisarts 1 of 2. Ze hebben in dat stadium nog geen naam. Want de app bekijkt wie er beschikbaar is. Pas als je hebt gesproken met een arts zelf heeft hij of zij een naam. En het is iedere keer een andere.

Arene werkt met maar liefst 48 online-artsen. Zelfs op zondag zijn er artsen aan het werk. Tot 22.00 uur. Voor ieder consult trekken zij 10 minuten uit. Het is zogezegd ‘lopende band’ werk aan de telefoon. Het bedrijf heeft dan ook in korte tijd enkele tienduizenden patiënten erbij. En die moeten allemaal in het systeem verwerkt worden. En bij medische problemen te woord gestaan. Toegegeven, je wordt wel op de afgesproken tijd teruggebeld. Bij het inmiddels failliete Co-Med was het vaak niet eens mogelijk om een telefonische afspraak te maken. Arene geef ik dus het voordeel van de twijfel.

Wat is eigenlijk het effect van privaat kapitaal (zoals de spaarcentjes van zorgcowboy Vroemen of die van het kwartet huisartsen van Arene) in de huisartsenzorg? Privaat kapitaal kan soms bijdragen aan de ontwikkeling en het gebruik van nieuwe technologieën, zoals elektronische patiëntendossiers en bijvoorbeeld de app van Arene, die de efficiency en de toegankelijkheid van zorg zouden kunnen verbeteren, daar waar niet direct fysieke huisdokters beschikbaar zijn.

Zoals we hebben gezien bij Co-Med van zorgcowboy Guy Vroemen, bestaat er een groot risico dat de gerichtheid op winst ten koste gaat van de kwaliteit van de patiëntenzorg. Er zijn bij Co-Med beslissingen genomen die meer gericht waren op kostenbesparing en winstmaximalisatie dan op de beste zorg voor patiënten. Te weinig artsen. Telefonische onbereikbaarheid. En wat te denken van kostenbesparing door wel geld te innen van zorgverzekeringen en het personeel niet te betalen?

Private investeerders zijn vaak, net als Vroemen, gericht op korte termijn winsten in plaats van langetermijninvesteringen in de gezondheid van patiënten. Praktijken ondersteund door privaat kapitaal zijn bovendien ook vaak geneigd om zorg te richten op meer winstgevende patiëntengroepen of -behandelingen, waardoor sommige patiënten mogelijk minder toegang krijgen tot noodzakelijke zorg. Huisartsen en ander medisch personeel kunnen daarnaast te maken krijgen met een hoge werkdruk en minder autonomie in hun werk vanwege commerciële doelstellingen en prestatiedruk vanuit private investeerders zoals Guy Vroemen.

Enkele jaren geleden waren veel patiënten in Anna Paulowna heel tevreden met huisdokter Martine Hoogbruin. Helaas deed ze haar praktijk over aan Co-Med en bleef daar aanvankelijk voor werken. Maar dat duurde niet lang. Blijkbaar kon ze zich niet conformeren aan het beleid van Vroemen. Inmiddels lijkt zij weer een praktijk te hebben geopend in Almere en werkt zij twee dagen in Nagele, een dorp in de Noordoostpolder. Hopelijk laat ze in haar eigen praktijk geen privaat kapitaal, buiten dat van haarzelf, toe.

Hoogbruin staat daarnaast ook op de lijst van digitale artsen van Arene. Dat verbaast me wel. Je zou denken dat zij na de negatieve ervaringen met Co-Med niet nog een keer voor zo’n bedrijf gaat werken. En toch doet ze dat. Het zou dus zomaar kunnen dat je je voormalige huisdokter aan de telefoon krijgt!

En het zou zomaar kunnen dat je een consult krijgt van Renke van Rijckevorsel, die in de winter bij voorkeur afreist naar een warm land zoals India of Thailand en je van daaruit te woord staat. Het is voor haar onmogelijk om je fysiek te onderzoeken. Kan zij zich nog wel met recht huisarts noemen? Dient een echte huisarts zich niet bezig te houden met alle dimensies van gezondheid? Dat kan een arts die vanuit Amerika of Thailand consulteert beslist niet. Hij of zij kan slechts medische adviezen geven op basis van beperkte informatie. Een echte huisarts is er voor heel de mens en werkt holistisch.

In Nederland is er een groeiende trend van private investeringen in de eerstelijnszorg. Ik heb begrepen dat er al zo’n 100-110 bedrijven zijn die zich bezighouden met het maken van winst in de huisartsenzorg. In de mondzorg zijn ook dergelijke commerciële bedrijven werkzaam. Er wordt nu melding gemaakt van het feit dat veel fysiotherapeuten stoppen. Beleggers zullen dat zien als een uitgelezen kans om ook in die branche winst te maken.

Arene combineert digitale consulten met fysieke afspraken wanneer dat nodig is, door samen te werken met lokale huisartsen. In hoeverre zullen de toch al overbelaste huisartsen er tijd voor hebben of vrijmaken? Er zijn zorgen over de zorgkwaliteit van Arene. Kritische opmerkingen richten zich vaak op de ‘onpersoonlijkheid’ van digitale consulten en dat de zorg hierdoor ‘lui’ zou kunnen worden. Er zijn echter nog geen berichten over daadwerkelijke slechte zorg geleverd door Arene. Maar met de huidige aantallen nieuwe ‘patiënten’ die zich aanmelden is de kans groot dat er iets mis gaat. Bovendien is het installeren van de app bijzonder moeilijk.

Is Arene een initiatief van zorgcowboys? Misschien is het een verbeterde, slimmere versie (2.0) dan het Co-Med van Vroemen die langer meegaat maar tenslotte toch ten onder gaat vanwege de gerichtheid op winstmaximalisatie. Arene krijgt voorlopig het voordeel van de twijfel maar kan nooit een echte huisdokter vervangen. Hopelijk kan huisarts Wouter Breebaart snel zijn praktijk in Breezand openen en moet hij niet te veel bureaucratische horden nemen…