Achterkamertjespolitiek in Schagen

Kan het niet openbaar de onderhandelingen die gaande zijn tussen het CDA, JESS en de PvdA? Het lijkt nu veel op het kiezen van de Paus in Rome waar witte rook het enige openbare deel van de onderhandelingen is dat in de openbaarheid komt. Achterkamertjespolitiek moet verhelen dat partijen compromissen moeten sluiten. Dit betekent dat er toegegeven wordt op het eigen verkiezingsprogramma en dat willen partijen binnenkamers houden. Toch zou je verwachten dat die kramp op lokaal niveau er niet hoeft te zijn.

In Schagen is er nauwelijks sprake van politieke verdeeldheid. Verkiezingsprogramma’s lijken qua inhoud veel op elkaar. Politieke conflicten zijn er niet. Lokale politiek is heel anders dan de landelijke politiek waar ideologieën een grote rol spelen. Daarom is er eigenlijk geen dringende reden voor achterkamertjespolitiek in Schagen. Transparantie is ver te zoeken. CDA, PvdA en JESS willen hetzelfde: Pallas meer dan welkom, meer geld voor onderhoud wegen, meer huizen voor ouderen en starters, geen zonneweiden op landbouwgrond, glasvezel zo snel mogelijk, gasloze huizen en een vaste brug bij  Burgerbrug. 

Zo gaat het altijd. De verkiezingen zijn achter de rug. De ene partij heeft gewonnen en de andere verloren en logisch zou zijn dat de partijen die gewonnen hebben in ieder geval deel uit zullen maken van het gemeentebestuur. Maar zo zit het niet in elkaar. Eigenlijk is winst helemaal niet interessant. Wie wint moet maar afwachten of hij in het college komt. De partij met de meeste zetels in de raad is als eerste aan zet om een nieuwe coalitie te smeden. In Schagen is dit het CDA. Maar het is geen wet van Meden en Perzen dat de grootste partij het voortouw neemt. Nergens in de wet staat dat de grootste partij het initiatief moet nemen om tot coalitievorming te komen. In de gemeentewet staat alleen dat de gemeenteraad de wethouders benoemt.

De vorming van een meerderheid is een volkomen vrij en autonoom proces, zei Douwe Jan Elzinga, hoogleraar staatsrecht, onlangs voor de radio. Dus er is geen wettelijke basis dat de grootste partij in het college komt. Het CDA in Schagen kan zijn gang gaan omdat er in de raad niemand zijn vinger heeft opgestoken om het CDA te vragen waarom ze meent het recht te hebben om de eerste viool te mogen spelen. De gemeentewet zegt er niets over. Leefbaar Rotterdam met elf zetels,de grootste in de raad van Rotterdam, staat buiten spel. Daarmee is gezegd dat de grootste partij niet meteen de baas is. Ze heeft niets in handen om haar positie in het nieuwe gemeentebestuur te kunnen afdwingen. Het is de gemeenteraad die dit uitmaakt.

De raad in Schagen had in zijn vergadering op 29 maart best kunnen besluiten een andere partij dan het CDA te laten onderzoeken welke coalities mogelijk zijn die kunnen steunen op een werkbare basis binnen de raad. De raad had dan ook kunnen besluiten dat er eerst een raadsprogramma moet komen. Beginnen vanuit de inhoud, heet dit. Niets van dit alles in Schagen. We doen het al 100 jaar op onze wijze hier. Dat is de ongeschreven regel. En zo kon het CDA het voortouw nemen en kon de partij kiezen voor de PvdA en JESS en niet voor de Seniorenpartij, die met vier zetels groter is dan JESS. Waarop die keuze is gebaseerd moeten we gissen omdat het collegeprogramma nog moet worden geschreven.

We zijn overgeleverd aan het CDA. Maar ondemocratisch is het niet. De wet staat dit niet in de weg. De gemeenteraad bemoeit zich er pas mee als alle kaarten al zijn gespeeld. Dan is het al te laat. 

Eugeen Hoekstra