Niet in mijn achtertuin – Nimby

Politici hebben de neiging burgers die zich beklagen over een windmolen in hun achtertuin schuimbekkend te verwijten dat ze horen tot het soort onaangepaste Nederlanders die nieuwe ontwikkelingen in de weg zitten waarvan we allemaal zullen profiteren en dat zij moeten ophouden met zeuren. Maar wat is er verkeerd aan om te zeggen ‘ ik heb het liever niet in mijn achtertuin’.

Het hoeft natuurlijk geen windturbine te zijn. Het kan ook een weg zijn of een opvangcentrum voor asielzoekers of een installatie om schaliegas naar boven te halen. Onze wetgeving omtrent de ruimtelijke ordening bepaalt dat je belanghebbende moet zijn om tegen iets bezwaar te kunnen maken. Dit kan alleen maar iets zijn binnen een afstand van 300 meter à 400 meter vanaf je huis. Daarbuiten word je door de rechter als niet-ontvankelijke de deur gewezen.

Dus een Nimby-aanhanger kan alleen iemand zijn die belanghebbende is. En belanghebbenden hebben het recht om bezwaar te maken. Als politici deze mensen verwijten dat ze van hun recht gebruikmaken zegt iets meer over de politici dan de bezwaarmakers.  

Natuurlijk zullen politici zeggen dat  burgers natuurlijk het volste recht hebben om hun standpunt naar voren te brengen. Maar, zo redeneren zij verder, politici moeten ook andere belangen afwegen en een breder belang dienen. Dat belang kan van alles zijn, bijvoorbeeld het energievraagstuk, en de burger moet dan begrijpen dat hij die ontwikkeling, de plaatsing van windturbines, niet in de weg moet zitten.

Wanneer die politicus dan nog de slogan ‘zijn verantwoordelijkheid nemen’ erbij sleept om zich als hoeder van het algemeen belang te profileren, durven weinig burgers zich nog te laten horen. Maar dit is opnieuw een poging om de belangen van de direct betrokken burgers te degraderen.

Overigens kan het Nimby-syndroom geld opleveren. De calculerende burger is niet op zijn achterhoofd gevallen en wil best zijn bezwaren intrekken als er geld op tafel komt. Neem Duitsland. Een land met de meeste windcapaciteit per vierkante kilometer, terwijl het er niet uitzonderlijk hard waait. Opvallend genoeg is de helft van het geïnstalleerde windvermogen op land in handen van burgers, verenigd in lokale coöperaties of bovenregionale burgerinitiatieven.

In Nederland is dit 4 procent. Duitsers ‘sloten zich aaneen om samen windturbines te bouwen, geholpen door een aantrekkelijk en stabiel wettelijk verankerd ondersteuningsregime,’ schrijft het Planbureau voor de Leefomgeving. Kijk, zo kan het ook.  Maar bezwaren ‘afkopen’ gebeurt in ons land nog erg weinig. En het zijn voornamelijk agrariërs die delen in de winst van windturbines en hun bezwaren laten vallen. Maar het is geen structureel beleid. Er bestaat ook zoiets als planschade of nadeelcompensatie, maar je moet van goeden huize komen om de schade verzilverd te krijgen.

In Nederland wordt Nimby vooral gebruikt om protesten tegen hun plannen in een kwaad daglicht te stellen. Terwijl het gaat om iemands woonomgeving, dat is de omgeving waar hij van houdt, waarin hij geïnvesteerd heeft en waar hij zich echt thuis voelt. Dat wordt bedreigd als iemand anders plotseling winst ruikt en zich rijk rekent met bijvoorbeeld het ophokken van arbeidsmigranten in een woonwijk.

De investeerder mag rekenen op steun van het gemeentebestuur terwijl het de man omgaat zo veel mogelijk geld te kloppen uit de zakken van deze migranten. Huurprijzen van 300 euro en meer voor een kamertje van 10 x 10 meter is niet ongewoon. Arbeidsmigranten worden nog steeds uitgebuit. Het is vooral de argeloosheid waarmee onze bestuurders dit soort plannen tegemoet treden.

Het vreemde is dat politici het ook doen, bezwaar maken, zich roeren tegen ontwikkelingen die ze niet voor hun voordeur willen hebben, maar dan heet het anders. Zo schreeuwen burgemeesters en raadsleden van verschillende kustgemeenten moord en brand omdat de rijksoverheid kolossale windturbines wil gaan plaatsen voor de kust. Die dingen zijn vanaf het strand zichtbaar en dat maakt dat er geen toerist meer komt is de vrees.

Gegrond of niet: ze moeten er niet komen, of anders veel verder weg in zee. Deze politici strijden voor een goede zaak, zeggen ze. Ze bedoelen daarmee de lokale economie. Maar ook hier is sprake van botsende belangen net als bij de burger die de windturbine niet in zijn achtertuin wil.

Nimby-bezwaren van burgers behoren serieus te worden genomen. Ook door politici die makkelijk praten hebben omdat ze er niet wonen.

Eugeen Hoekstra