Column: Sorry, we missed you

De Engelse filmmaker/regisseur Ken Loach maakt al jarenlang maatschappijkritische films over sociale vraagstukken zoals armoede, woningnood en moderne slavernij. Over dat laatste gaat een film die enige tijd geleden door de VPRO werd uitgezonden. Net als in Nederland worden pakjesbezorgers en bejaardenverzorgsters slecht betaald en moeten hard werken.

Ricky en Abby hebben twee tienerkineren en wonen ergens in Engeland. Ze hebben het niet breed en als Ricky zijn baan in de bouw kwijtraakt besluit hij pakjesbezorger te worden op ‘franchisebasis’. Hij wordt zijn eigen baas: ZZP’er. Hij moet daar wel een bezorgbus voor aanschaffen, dus wordt de auto van het gezin verkocht zodat ze een aanbetaling kunnen doen. Ricky gaat aan de slag. Als iemand niet thuis is om een pakje aan te nemen laat hij een kaartje achter met de mededeling ‘sorry, we missed you’. We troffen u niet thuis.

Abby werkt in de thuiszorg op basis van een 0-uren contract. Vaak werkt ze van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Ze kan niet meer met het gezinsautootje naar haar zorg adressen. Alles moet ze nu met het openbaar vervoer doen. In korte tijd moet ze veel zorgklussen klaren waar vaste tijden voor staan. De klok is onverbiddelijk. Tijd is tijd en tijd is geld. Als een demente mevrouw zichzelf met poep insmeert en haar bed bevuilt blijft Abby langer om alles schoon te maken. Voor Abby is het geen dilemma. Zij helpt de mevrouw zo goed mogelijk.  

Het bedrijf waar ze voor werkt betaalt dat overwerk niet. Maar ze kan de mevrouw toch niet in haar uitwerpselen laten liggen? Daar heeft de zorginstelling geen boodschap aan.  Die gaat het in de eerste plaats om het genereren van winst en is de ‘menselijke maat’ al lang geleden verloren. Ook in Engeland is de gezondheidszorg in snel tempo aan het vermarkten.

Ricky gaat er iedere dag vroeg uit om zijn route te rijden. Hij wordt daarbij gedirigeerd door de scanner, die begint te piepen als hij twee minuten stilstaat. Net als bij Abby is de klok onverbiddelijk. Ricky bezorgt pakjes van deur tot deur bij vaak ondankbare mensen. Om geen tijd te verliezen heeft Ricky een fles in zijn bus waarin hij plast als hij nodig moet. Er is geen tijd om even te stoppen om ergens een toilet te bezoeken. Net als hij klaar is met plassen wordt hij onverhoeds aangevallen door drie criminelen die hem in elkaar slaan en er met telefoons en paspoorten vandoor gaan. 

Even later zit Ricky zit in de bomvolle wachtkamer van de eerste hulp met gebroken ribben, een gebroken neus en een dichtgeslagen oog. Wachtend op hulp wordt hij gebeld door zijn ‘baas’. Als hij morgen niet zijn routes kan rijden moet hij zelf voor vervanging zorgen, anders krijgt hij een boete van honderd pond. De gestolen telefoons worden door de verzekering vergoed, maar de paspoorten niet. Die moet Ricky zelf betalen. Vijfhonderd pond. En voor de vernielde scanner duizend pond. 

Abby wordt ’s avonds gebeld door een lichamelijk gehandicapte mevrouw die hulp nodig heeft. Uit menselijke overwegingen gaat Abby naar haar toe. De uren die zij er aan besteedt betaalt haar werkgever niet uit. Dat zou ten koste gaan van de winstuitkering van de aandeelhouders. 

Het is een indringend tijdsbeeld dat werd verfilmd.  

Het is het verhaal van een gezin dat worstelt met de ‘franchise-maatschappij’ waarin iedereen tegelijk ondernemer én klant moet zijn. Een maatschappij die eist dat je participeert en als je dat niet of op de ‘verkeerde’ manier doet een rode kaart of een hoge boete krijgt. Een nerveuze, egoïstische maatschappij waarin tijd geld is en geweld en wantrouwen jegens elkaar worden aangewakkerd. Het is een maatschappij waarin immorele neoliberale waarden prevaleren, ten koste van de menselijke maat. In die maatschappij missen Ricky en zijn gezinsleden de boot: sorry, we missed you.

Sorry, we missed you gaat over het failliet van een economisch systeem, waarbij moderne slavernij én ophoping van welvaart bij een kleine groep wereldburgers de ingrediënten vormen voor een diepe onvrede in de samenleving…

Kees Zwaan