Column: Vee op de plee

De landsadvocaat heeft de regering het advies gegeven de vergunningen van boeren die dicht bij natuurgebieden hun bedrijf uitoefenen in te trekken. Ze stoten teveel stikstof uit wat heel slecht is voor de kwetsbare natuur. Bovendien zouden die boeren dan ruimte vrijmaken voor vergunningen voor meer woningbouw. Is dat verband niet vergezocht? En heiligt het doel in dit geval de middelen?

De hoge ambtenaar las het in zijn wetboeken en daarom kan het. Hij realiseerde zich niet dat er mensen bij betrokken zijn. Mensen die een eerzaam beroep uitoefenen op bedrijven die vaak van vader op zoon zorgen voor de productie van voedsel. Het ambtelijk advies is een voorbeeld van de juridisering van de maatschappij. Net als de protocollen die de belastingambtenaren moesten opvolgen. Het opvolgen van de protocollen was heilig maar leidde wel tot de toeslagen affaire. Dat het grote gevolgen had voor een groot aantal mensen was blijkbaar bijzaak. Het doel heiligde de middelen.

Het dreigement van de jurist lijkt een schot voor de boeg. Een dreigende waarschuwing voor veehouders om de uitstoot van stikstof hoe dan ook te verminderen. ‘Doe er wat aan want anders krijgen jullie straf’ is de boodschap. De agrariërs worden benaderd alsof het kleine kinderen zijn. Het is een verkeerd uitgangspunt van de regering om de schuld voor de milieu- en klimaatproblematiek bij de boeren neer te leggen. Die problematiek is grotendeels te wijten aan de afwachtende, apathische houding van de Haagse bestuurders.

De Europese landbouwpolitiek is er namelijk al decennialang op gericht om boeren zo goedkoop mogelijk te laten produceren. Dat kon alleen door schaalvergroting en een steeds intensievere landbouw en veehouderij. En juist het onnatuurlijke karakter van zo’n intensieve productie gaat gepaard met veel ongewenste neveneffecten. Demissionair minister Carola Schouten ziet ook wel in dat het zo niet langer kan en heeft het over een andere, meer milieuvriendelijker manier van veehouderij en landbouw.

Schouten heeft het over kringlooplandbouw. Dat was vroeger iets heel normaals. De koeien kregen voer dat werd verbouwd op het eigen bedrijf. Bovendien bleef de pies en de poep als bemesting binnen hetzelfde bedrijf. De koeien plasten en poepten in het weiland. Dat is kringlooplandbouw optima forma, maar houdt wel in dat er een gelimiteerd aantal koeien kon worden gehouden en de beesten het grootste deel van het jaar in het weiland stonden. Alleen in de koude maanden stonden ze op stal. Maar een dergelijke manier van boeren is onmogelijk gemaakt door de politiek. Als boer kun je je broek pas ophouden als je honderden koeien melkt. Dat is een keuze die de politiek voor de boer heeft gemaakt.

Het is te gemakkelijk om boeren de schuld te geven van de aantasting van de natuur. Als het behoud van de natuur en de gezondheid van mensen zo belangrijk zijn waarom is de hobby (Zandvoort) van de pandjesprins geen halt toegeroepen? Waarom worden de kankerverwekkende en milieubelastende activiteiten van Tatasteel niet onmiddellijk verboden? Waarom vliegen vliegtuigen nog steeds op belastingvrije, goedkope kerosine?

Bovendien kan men in de veehouderij nog veel innovaties toepassen. Wetenschappers vonden bijvoorbeeld een methode uit die het mogelijk maakt koeien zindelijk te maken. Want het blijkt dat kalfjes nog sneller zindelijk gemaakt kunnen worden als kleine kinderen. Als de kalfjes op een bepaalde plaats plassen worden ze beloond en als ze plassen op een plaats waar het niet mag worden ze gestraft. In de psychologie wordt dat ‘conditioneren’ genoemd. Het is even werk om ze het aan te leren maar het gevolg is wel dat poep en pies niet meer worden vermengd waardoor er minder emissie van stikstof is. Koeien die hun behoefte doen op een toilet. Wie had gedacht dat dat mogelijk zou zijn? De landsadvocaat in ieder geval niet. Het staat niet in zijn studieboeken…

Kees Zwaan