Column: Betonrot

Herman Tjeenk Willink werd in Nieuwsuur geïnterviewd en veel van wat hij zei is ook van toepassing op de gemeente Hollands Kroon.

Tjeenk Willink beziet de lange kabinetsformatie met plaatsvervangende schaamte. Men is teveel met zichzelf bezig en niet met de inhoud. Een minister die vertrekt om lobbyist te worden voedt volgens hem het wantrouwen van de burger. Er is dan ook iets grondig mis met het functioneren van de politiek.

Het overheidsbeleid wordt al decennia lang geleid door het marktdenken met economische groei als voornaamste criterium voor succes, waarbij de overheid vooral als kostenpost wordt gezien. De overheid is een bedrijf geworden waarvan de burger als klant en object wordt gezien. Het is een doodlopende weg volgens Tjeenk Willink.

Het is alsof hij het heeft over de organisatie die de dienst uitmaakt in Hollands Kroon. Analoog aan de ontwikkeling in Den Haag heeft het bestuur van Hollands Kroon zich getransformeerd tot neoliberale organisatie waarin het voornaamste streven is ondernemers zoveel mogelijk van dienst te zijn. Economische groei is voor het neoliberale bestuur synoniem aan succes. Multinationals krijgen alles voor elkaar, zelfs miljoenenkortingen op leges, terwijl de burgers steeds meer belasting moeten betalen.

Er wordt niet samen met de burgers overlegd. Men ziet ze als onmondige, lastige objecten die hun eigen belangen niet kunnen behartigen. Het zijn slechts klanten die een product bij het gemeentelijk bedrijf kunnen kopen. Het ongebreidelde marktdenken is echter een doodlopende weg.

Men ziet wel in dat het een doodlopende weg is maar weet niet welke weg dan wel bewandeld moet worden. Er waren enkele maanden geleden mooie woorden gebezigd over het vormen van een nieuwe bestuurscultuur maar men heeft nog niet besloten wat dat precies inhoudt en hoe dat kan worden verwezenlijkt.

In 1986 constateerde Tjeenk Willink in een rapport dat ‘de democratie die haar burgers verliest ophoudt te bestaan’. Nu, 35 jaar later, constateert hij dat er nog niets is veranderd en maakt hij zich nog steeds grote zorgen. Hij wijst op de toeslagen affaire, de stikstof-  en de klimaatcrisis die vragen om vernieuwend overheidsbeleid. Sinds het jaar 2000 heeft Tjeenk Willink echter geen vernieuwend overheidsbeleid gezien. Wat dat betreft bungelt Nederland onderaan het lijstje. Het spreekwoordelijke zijden draadje waar de democratie aan hangt is volgens Tjeenk Willink steeds dunner geworden. Er is sprake van ‘betonrot’. Als verbindingen met de samenleving langdurig niet worden onderhouden dan knapt er iets. ‘De meeste mensen deugen, maar de overheid gaat uit van wantrouwen. Dan krijg je wantrouwen terug’, aldus Tjeenk Willink.

Ik vraag me af in hoeverre het de lokale politiek volgend jaar lukt om een halt toe te roepen aan de betonrot die ook in Hollands Kroon de democratie aan het uithollen is…

Kees Zwaan