Column: Wijn en geitenmelk in Duitsland

Zij heeft al veel boeren aan een vrouw geholpen. Yvon Jaspers. Nu reist zij met een grote camper door Europa vergezeld door Nederlandse boeren die hebben meegedaan met ‘Boer zoekt vrouw’. De camper wordt bestuurd door boerin Bertie.

Gladiolenkweker Jos reist samen met zijn vrouw Dycke ook mee. In één van de afleveringen rijden ze door het uitgestrekte landschap van Duitsland, op weg naar een Nederlandse vrouw die is geëmigreerd en de biologische wijngaard van haar vader overnam. Hanneke teelt nu samen met haar partner Kristof witte en rode druiven. Zij vertelt vooral van ‘Riesling’ te houden. 

Bij het bewerken van haar wijngaard voelt ze zich slechts de ‘begeleider’ van de druiven, waarbij ze zich zoveel mogelijk aanpast aan de grond, aan de natuur. “De natuur geeft het ons allemaal”, zegt ze. “Wij gebruiken geen chemische middelen maar laten de natuur het werk doen.” Andere wijnboeren in haar omgeving gebruiken nog steeds Roundup. Zij beslist niet en ze zal dan ook niet zo gauw de ziekte van Parkinson krijgen. “We moeten de aarde niet doodspuiten”, zegt ze op een bijna verontwaardigde toon. 

Zoals iedere boer merkt ook zij dat het klimaat verandert. “Vroeger moesten we ons haasten met de oogst vanwege de regen en nu moeten we ons haasten vanwege de hitte.” Het klimaat verandert. Ook in Duitsland. Daar moeten boeren als zij iets mee. Zij ‘begeleidt’ de druiven dan ook op een biologische manier en uit haar uitspraken hoor je duidelijk dat zij er diep over nadenkt. “Als ik iets uit de aarde neem moet ik ook iets teruggeven”, zegt zij. Het bedrijf moet beslist niet groter worden omdat ze eigenlijk alle werkzaamheden zoveel mogelijk met de hand wil blijven doen. 

Het tweede agrarische bedrijf dat het reisgezelschap uit Nederland aandoet is een geitenhouderij. Drie broers emigreerden vanuit Nibbixwoud naar Oost-Duitsland omdat zij geen mogelijkheden om te boeren meer zagen in Noord-Holland. Eén van de broers melkt nu geiten. Aanvankelijk waren dat koeien maar omdat er een grote vraag naar geitenmelk was schakelden Jan en zijn vrouw Hanneke over op geiten. Om precies te zijn hebben ze 2600 melkgeiten en 1000 lammeren. Ze produceren 3 miljoen liter melk per jaar waarvan kaas wordt gemaakt. De geiten blijven het gehele jaar in de stal en krijgen daar een bed van stro. Boer Jan zegt trots dat dat een goed voorbeeld is van kringlooplandbouw want hij ruilt zijn geitenmest voor de stro. Hij vertelt dat er in Duitsland veel minder geitenhouderijen zijn dan in Nederland.

Bovendien zijn de Nederlandse bedrijven veel groter. Er zijn in Nederland wel bedrijven van 7-8000 geiten (!). Jan z’n geiten hoeven niet in de wei omdat ze krachtvoer krijgen. Bovendien zou dat ook niet kunnen, want het grote aantal geiten moet twee keer per dag worden gemolken. Geen geit op Jans land te bekennen dus kunnen de boeren even naar hartelust het ruige terrein op quads doorkruisen. Net cowboys, nee ‘goatboys’ op mechanische paarden. 

De oudste geëmigreerde Nibbixwouder Kees heeft zijn boerenbestaan verruild voor de politiek waar hij zich naar eigen zeggen sterk maakt voor kringlooplandbouw. Hij vindt dat het Europese landbouwbeleid anders moet. “We moeten een deel van onze welvaart afstaan aan dat deel van de mensheid dat niet weet hoe ze hun buikjes moeten vullen”, zegt hij vol idealisme. Kringlooplandbouw kan daar volgens hem bij helpen. Er kan veel meer voedsel in Oost-Duitsland geproduceerd worden, maar daar is de bodem te schraal voor. Het teveel aan mest in West-Europa, waaronder Nederland, zou eigenlijk naar Oost-Europa getransporteerd moeten worden. Dat ziet hij als kringlooplandbouw optima forma. “Wij hebben in Oost-Duitsland gewoon die mest nodig om onze grond gezond te houden”, zegt hij.

Dicht op elkaar gepakt staan 2600 geiten in een rij te wachten om mechanisch gemolken te worden. In hoeverre kan zo’n intensieve geitenmelkindustrie samen gaan met kringlooplandbouw? En is het eigenlijk wel diervriendelijk geiten op zo’n massale schaal te huisvesten en niet in de wei toe te laten om gras te eten?

KEES ZWAAN