Column: De dynamische Piet

NOORDKOP – In een dynamische samenleving verandert alles. Soms gaat dat snel en soms langzaam. Sommige Noordkoppers vinden het erg dat boeken met zwarte Pieten uit de bibliotheken verdwijnen en zien dat als censuur. Ze zijn zich er blijkbaar niet van bewust dat het beeld van Piet altijd al aan verandering onderhevig is geweest.

Als we een boekje met sinterklaasliedjes uit 1926 bekijken zien we een Piet die niet alleen qua uiterlijk maar ook qua innerlijk een heel ander persoon was dan de Piet van de laatste jaren. De Piet uit 1926 was roetzwart, niet aardig, dom en gemeen voor kinderen die hun best niet deden. Soms moesten ze zelfs mee naar Spanje. Wat een angst zullen veel kinderen gehad hebben. De Piet van de laatste jaren praat niet meer krom, hij is niet dom en is bijzonder aardig voor kinderen. Kortom, nu hij ook nog zijn zwarte kleur weglaat is hij ‘volwassen’ geworden.

Een liedje uit 1921 luidt: Toen Sinterklaas bij Willem kwam, owee, owee, owee! Wat keek die jongen op zijn neus. Hij dacht iets moois te krijgen heus. Die stoute Wim, die luie Wim, wat keek hij op zijn neus. Wat kreeg hij dan van Sinterklaas? Een grote, grote roe! Iets anders kreeg de stouterd niet. Wat had hij een verdriet. Zijn vader zei: ‘Ja, jongenlief, dat heb je juist verdiend.’

Toen was het heel gewoon dat kinderen met een Piet werden opgevoed die ‘stout gedrag’ en luiheid bestrafte en er bang voor werden gemaakt in de hoop keurige, vlijtige kinderen te kweken. Dat was de Piet als opvoedmiddel. Tegenwoordig is hij gewoon een aardige man of vrouw die snoep en cadeautjes uitdeelt.

Wie uit nostalgische overwegingen graag over de ouderwetse Piet wil lezen: er is nog volop materiaal beschikbaar, maar hij behoort inmiddels wel tot de geschiedenis…

Kees Zwaan

(Illustraties uit: Simon Abramsz., Van Sinterklaas en Pieterbaas (1926))