Column: Akkerbouwer in Middenmeer wordt ziek van de turbines

Het RIVM doet sinds kort onderzoek naar geluidsoverlast door windmolens. Akkerbouwer Ad Haverkamp in Middenmeer weet wat dat kan betekenen. Naast zijn boerderij werd het grootste windmolenpark van Nederland gebouwd. De Volkskrant besteedt een groot artikel aan hem en zijn gezin. Ze wonen in Middenmeer en vlakbij de boerderij staan windturbines.

Als de rotorbladen de mast van een windmolen passeren tijdens het draaien, klapt de wind en is een indringend zwoep-geluid te horen. Sinds die molens er zijn is het nooit meer stil op de boerderij, vertelt hij aan de verslaggever.   

Naast het storende effect van windturbines op de ruimtebeleving, ‘horizonvervuiling’ wordt dit genoemd, komen er steeds meer klachten over geluidshinder zoals bij een windpark in Drenthe, concludeert de krant.

Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft onlangs besloten om het RIVM een inventariserend onderzoek te laten doen. Geen overbodige luxe omdat provincies en gemeenten in het kader van het Klimaatakkoord overal windturbines willen plaatsen. Het onderzoek is in het eerste kwartaal van 2021 klaar.

Terug naar het gezin Haverkamp. De verslaggever ziet dat het niet om één windturbine gaat, maar om een serie behorende bij het windpark van 99 turbines van 200 meter hoog. De eerste staat 480 meter van de boerderij af. Een windmolen mag gemiddeld niet meer dan 47 decibel geluid maken – een pruttelend koffieapparaat is goed voor 50 decibel – en ’s nachts niet meer dan gemiddeld 41 decibel.

Allerlei instanties hebben de afgelopen jaren gewaarschuwd voor geluidsoverlast door windmolens. Het RIVM berekende al in 2015 dat 8 à 9 procent van de omwonenden ernstige hinder zal ervaren. De WHO waarschuwde in 2018 dat omgevingsgeluiden als treinen, vliegtuigen, maar ook windmolens ernstige gezondheidsschade kunnen opleveren.

Tien regionale GGD ’s stelden in oktober 2019 dat er meer aandacht moet komen voor de effecten van duurzame energiebronnen op de gezondheid. Jan van Muijlwijk, geluidsspecialist bij gemeente Veendam en Omgevingsdienst Groningen zegt dat er sprake is van ‘ernstig slaapgebrek of andere gezondheidsklachten.’

Alle rapporten van RIVM, WHO of GGD leggen vooral de nadruk op laagfrequent geluid door windmolens. Van Muijlwijk legt aan de Volkskrant uit dat een laagfrequent geluid een frequentie onder de 100 hertz heeft. Geluid onder 20 hertz is niet te horen, maar wel te voelen als druk op de oren.

Het komt bijvoorbeeld van grote industriële installaties, ventilatoren en het verkeer. Dit noemen we infrageluid, zegt hoogleraar Van Bussel. ‘Vergelijk het met een festival. Op verre afstand is het mogelijk de muziek niet meer te horen, maar de dreun van de bas is wel voelbaar.’

‘Het risico op het regelmatig voorkomen van ziekteverschijnselen zoals tinnitus, duizeligheid, misselijkheid of  abnormaal hoge bloeddruk, wordt over het algemeen te laag ingeschat’, zegt wetenschapper De Laat. ‘Laagfrequent geluid kunnen we misschien niet horen, maar het lichaam vangt het wel op. In het binnenoor waar ook het evenwichtsorgaan zit.’

Haverkamp zegt tegen de Volkskrant dat hij altijd dacht dat hij nog jarenlang door wilde als akkerbouwer en na zijn pensioen hier wilde blijven wonen. ‘Maar sinds de windmolens hier staan, voel ik dat ik hier niet langer dan drie of vier jaar nog wil wonen en werken. Het was vroeger een lekker plekkie, maar die tijd is voorbij.’

Eugeen Hoekstra