Column: Bloedende lokale democratie in Hollands Kroon?

Democraten lijken het volste vertrouwen te hebben in de lokale democratie. Maar is dat wel terecht? Hebben de raadsleden van Hollands Kroon wel het mandaat van de kiezer? Vertegenwoordigen ze de kiesgerechtigden in Hollands Kroon? Om met dat laatste te beginnen. Hoe hoger de opkomst bij lokale verkiezingen, hoe hoger het democratische gehalte van de raad is. Het opkomstpercentage geeft dan ook een goede indicatie van hoe het is gesteld met de democratie in Hollands Kroon. 

In 2018 vonden de laatste raadsverkiezingen plaats. Het opkomstpercentage was toen 50,6%. Iets meer dan de helft van alle kiesgerechtigden nam de moeite om te gaan stemmen. De eerste gemeenteraadsverkiezing in Hollands Kroon bracht slechts 40,5% van de kiesgerechtigden op de been. Een waar dieptepunt dat wijst op de afwijzing van de ‘herindeling’. De meerderheid van de burgers wilde beslist geen Hollands Kroon. 

Toch is dat op bijzonder ondemocratische wijze doorgedrukt.
Laten we eens nagaan hoe hoog de opkomst in vroeger tijden was. In 1986 bestond Hollands Kroon nog niet. In de gemeente Anna Paulowna kwam toen 78,1% van de kiezers op. In Barsingerhorn 74,7%. En ook in de andere gemeenten die nu deel uitmaken van Hollands Kroon, kwam een groot percentage op. In Niedorp 77,5%, op Wieringen 74,3% en in de gemeente Wieringermeer zelfs 81,1%. In de tachtiger jaren voelden burgers zich meer verbonden met hun gemeente en hadden zij meer contacten met ‘hun’ gemeenteraadsleden. Kortom, de raad was toen representatiever dan nu. De lokale democratie kun je anno 2020 nauwelijks meer representatief noemen. 

De partijen die de coalitie vormen, SHK, VVD en CDA, stoelen hun beleid op neoliberale principes. Dat betekent dat zij alle ruimte geven aan marktwerking op allerlei gebied, zelfs in de zorg. Maar het betekent ook dat de verschillen in de samenleving toenemen en populistisch getinte partijen meer aanhang krijgen. Populistische partijen houden niet van de overlegdemocratie. Hoe zal de sociaal-democratische burgemeester zich voelen nu ze moet meewerken aan neoliberaal beleid?

De inwoners voelen zich niet meer vertegenwoordigd in de raad. Dat zien we bijvoorbeeld bij LADA dat bij de verkiezingen in 2014 6 zetels behaalde en daarom in de coalitie mocht plaatsnemen, waar LADA medeverantwoordelijk werd gemaakt voor neoliberaal beleid. Dat vertaalde zich natuurlijk in zetelaantal bij de verkiezingen in 2018. Teleurgestelde kiezers haakten massaal af. In 2022 zal LADA waarschijnlijk geheel verdwijnen uit de raad.

De raad steunt helaas al lang niet meer op het mandaat van de kiezer. Dat tonen de lage opkomstcijfers duidelijk aan. De inspreeksessies blijken niet zinvol te zijn en schieten hun doel voorbij. Als vertegenwoordiger van het volk zou je moeten weten wat er gaande is in je gemeente. Daar zou je als raadslid geen toespraken van burgers voor nodig moeten hebben. Het lijkt er veel op dat inspreekuurtjes als doekjes voor een bloedende lokale democratie gebruikt worden…

Kees Zwaan

(Afbeelding 1: Informatiebijeenkomst over opname van asielzoekers in 2015)

(Afbeelding 2: Perikles spreekt het volk toe. Schilderij van Philipp von Foltz, 1853. – Wikipedia)