Column: Explosieve stijging aanvragen huishoudhulp in Schagen

Ook de gemeente Schagen ziet het aantal aanvragen voor huishoudelijk hulp flink stijgen. Als reden wordt aangegeven de invoering van het vaste abonnementstarief voor Wmo-voorzieningen Het tarief bedroeg vorig jaar 17,50 per vier weken en is dit jaar 19,00 euro geworden per maand. Er hoeft niet meer gekeken worden naar het inkomen van de aanvrager, noch naar zijn of haar vermogen; iedereen die deze hulp nodig heeft kan in aanmerking komen voor huishoudelijke hulp.

Voor de invoering van het vast tarief per maand gold een inkomenstoets en hoe hoger het inkomen hoe hoger de eigen bijdrage. Maar deze toets is vervallen. Het enige dat is gebleven is de indicatiestelling.

De gemeente Schagen kent twee vormen van huishoudelijke hulp: de eerste is het schoonmaken van de woning en letten op de veranderingen in de toestand van de cliënt en de tweede is gericht op het begeleiden van de cliënt bij het huishouden.

Wat de eerste hulpvorm betreft zien we een duidelijke stijging in het aantal patiënten dat de hulp heeft gekregen. In 2017 kregen 783 cliënten deze hulpvorm, in 2018 al iets meer, namelijk 834 cliënten en in 2019 maar liefst 1.088 cliënten. Een toename van 39%.

Ook bij de tweede hulpvorm (begeleiding bij het huishouden) is er sprake van een stijging van het aantal cliënten. In 2017 stond de teller op 83 cliënten, in 2018 op 89 en in 2019 op 122 cliënten. Een toename van  47%.

Op de vraag of de gemeente kans ziet om deze trend te stoppen luidt het antwoord: ‘deze trend is moeilijk te stoppen, aangezien deze ook is ingegeven door de landelijke politiek (langer zelfstandig thuis wonen, mantelzorg, abonnementstarief). Consulenten blijven in het gesprek kritisch kijken naar de eigen mogelijkheden van de cliënt en zijn omgeving.’

Schagen staat niet alleen in de kritiek dat het vaste tarief een aanzuigende werking heeft, waardoor de kosten oplopen waarvoor de gemeente onvoldoende compensatie krijgt van het Rijk.  

Kijk naar de cijfers. Schagen geeft veel meer geld uit op dit vlak dan een paar jaar geleden: in 2017  € 1.850.000, – ; in 2018 € 2.165.000, – en in 2019 € 2.595.000,- . Een toename van  40% in drie jaar tijd.

Wil Schagen weer terug naar de inkomensafhankelijke bijdrage? Het antwoord laat zich raden: ‘Het is een feit dat de gemeenten niet voldoende zijn gecompenseerd bij de invoering van het abonnementstarief.

De invoering van het abonnementstarief lijkt een aanzuigende werking te hebben. Het wederom toestaan aan gemeenten een inkomensafhankelijke bijdrage te heffen zou dit deels kunnen compenseren.’

Wat is er mis met een inkomensafhankelijke bijdrage? Mensen met poen kunnen toch best meebetalen? Zo is het. Maar het werd een administratieve bende. Vooral als de cliënt naast de hulp van de gemeente  ook zorg kreeg via het zorgkantoor.

Mensen hadden niet in de gaten hoe hoog de eigen bijdragen kunnen oplopen en werden onaangenaam verrast met hoge nota’s van het Centraal Administratie Kantoor (CAK).  Een vergelijk met de toeslagen is snel gemaakt. 

Ze klaagden over slechte voorlichting op dit vlak. Cliënten moeten het zelf uitzoeken, werd er gezegd omdat ‘gemeenten niet geacht worden hun inkomens- en vermogenspositie hierbij te betrekken.’

Maar niet iedereen is een boekhouder en is vaardig op de computer. Hoe dan ook, de klachten waren niet van de lucht. Ook omdat het CAK met inkomensgegevens werkte van jaren terug, met als gevolg dat cliënten flinke narekeningen kregen.

Toen kwam de Nationale Ombudsman langs met een dik rapport en een vette conclusie dat de overheid tekortgeschoten is in haar verplichting om burgers (actief) van adequate informatie te voorzien.  Het systeem is te complex, stop ermee adviseerde de Ombudsman en zo geschiedde. 

Minister de Jonge zegt dat de zorg voor iedereen betaalbaar moet zijn. Wie hierover kan meepraten zijn de chronisch zieken onder ons die geconfronteerd worden met een opstapeling van zorgkosten, doordat niet alle medische kosten (medicijnen, verbanden en eigen risico ) worden vergoed. Ook de fiscus ‘vergoedt’ veel minder. Daarom moet het vaste tarief voor de Wmo blijven. Als de gemeenten tekort komen dan moeten ze extra compensatie vragen bij het Rijk.  

Eugeen Hoekstra