Column: Raadsleden zijn te weinig volksvertegenwoordiger

Dat blijkt uit het Nationaal Raadsledenonderzoek dat is uitgevoerd door het Nijmeegse bureau Daadkracht in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Belangrijkste conclusies: ruim een derde deel van de raadsleden zien het raadswerk als een fulltime functie. Het onderzoek is van 2017 maar nog erg actueel. 

De raadsleden die dit vinden werken in grote en middelgrote gemeenten in Nederland. De raadsleden uit de kleinste gemeenten (met minder dan dertigduizend inwoners) en uit middelgrote gemeenten (vijftig- tot honderdduizend inwoners) zijn in meerderheid nog tegen een fulltime raadslidmaatschap. Schagen telt 46.600 inwoners.

Meer dan de helft van de raadsleden heeft een betaalde baan en/of volgt een opleiding naast het raadswerk. Dat is lager dan bij eerder edities van het Nationaal Raadsledenonderzoek. In 2014 had 69,7 procent van de raadsleden een betaalde baan of volgde een studie, terwijl in 2017 dat percentage is gedaald naar 53,6 procent.

Het onderzoek onthult dat raadsleden gemiddeld een tikkeltje meer tijd aan het raadswerk besteden dan in het verleden. In 2017 was dit gemiddeld 16 uur per week, in 2014 was dit gemiddeld 15,9 uur per week. De gemiddelde tijdsbesteding van gemeenteraadsleden kent aanzienlijke onderlinge verschillen. Raadsleden in grote gemeenten besteden bijna 11 uur meer aan het raadswerk dan hun hun collega’s in de kleinste gemeenten.

Het aantal raadsleden dat aangeeft tevreden te zijn met de totale tijdsbesteding (60,6%) is in 2017 voor het eerst sinds 2009 gedaald en wel met 1,9% ten opzichte van 2014.

Raadsleden vergaderen wat af. Ze kunnen beter hun bed meenemen naar het gemeentehuis want het lijkt alsof dit gebouw hun biotoop is geworden zoveel uren brengen ze hier door. Ze laten zich hier voeden door ellenlange vergaderstukken die bol staan van ambtelijk taalgebruik op het gevaar af dat zij die taal overnemen waar een gewone burger niets van snapt: amoveren, afprocederen, ombuigen, harmoniseren en doorontwikkelen.

In 2017 besteden raadsleden 64 % van hun tijd aan bestuurlijke activiteiten en 33 % aan volksvertegenwoordigende activiteiten. De tijdsbesteding van raadsleden komt hierdoor nog lang niet in de buurt van de aanbeveling van de Stuurgroep Evaluatie Dualisering Gemeentebestuur om minimaal 50 % van de tijd aan volksvertegenwoordigende activiteiten te besteden.

Bedoeld wordt hiermee is de boer opgaan. Het gemeentehuis uit. Informatie halen bij sleutelfiguren in de samenleving bijvoorbeeld. Samen met collega’s hoorzittingen houden onder mensen van bepaalde doelgroepen. Belletjes plegen met mensen uit het netwerk. Stukjes schrijven voor de krant.

Het takenpakket van raadsleden breidt uit, maar er komt niet meer tijd beschikbaar. Daarom worden raadsleden steeds meer gedwongen om een keuze te maken tussen een dialoog met de samenleving en de tijd die het werk op het stadhuis van hen vraagt.

Minder dan een derde van de gemeenteraadsleden is vrouw. Jammer, maar begrijpelijk, want tel de werkdruk van het raadslidmaatschap op bij het moederschap en een baan, dan kan dat niet anders dan drempelverhogend werken. Om deze drempel te verlagen moet de werkdruk omlaag. Zeg maar hoe. De wethouders hebben een zwik ambtenaren tot hun beschikking. Dat hebben de raadsleden niet.

Eugeen Hoekstra